وحید رهجو
حسن مختارپور
جهانبخش سوری
غلامرضا طاهریون

به منظور بررسی واکنش برخی اکوتیپ های یونجه نسبت به بیماری سفیدک داخلی یونجه‭(Alfalfa Downy Mildew)‬تعداد یازده اکوتیپ شامل هفت اکوتیپ برتر سردسیری و نیمه سردسیری یونجه داخلی که مراحل پیشرفته و امید بخش جهت معرفی رقم را طی می کنند به همراه دو اکوتیپ حساس (همدانی و یزدی) و دو اکوتیپ نسبتا مقاوم ‭(Kiseverdai ‬و نیکشهری) به بیماری به عنوان شاهد در سه منطقه گرگان، همدان و زنجان در آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند.همچنین واکنش تیمار ها به بیماری در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در یک آزمون گلخانه ای در کرج مورد ارزیابی قرار گرفت.نتایج بررسی مربوط به شدت بیماری اکوتیپ ها در سه منطقه آزمایشی در سال اول نشان داد که در مجموع به غیر از دو اکوتیپ حساس یزدی(‮‭61/1‬ درصد) و همدانی (‮‭42/2‬ درصد)، سایر اکوتیپ ها شدت بیماری کمتر از ‮‭25‬ درصد با تیپ آلودگی مزرعه ای یک را نشان داده اند که نشانه عدم حساسیت این اکوتیپ ها به بیماری در این سال می باشد . در سال دوم در منطقه گرگان هیچ گونه علایمی از بیماری یافت نشد ولی در مناطق زنجان و همدان شاید به دلیل بروز نژادهای مهاجم تر و یا وجود شرایط آب و هوایی مساعد برای فعالیت قارچ عامل بیماری شاهد بروز بیماری با شدت بیشتری بوده ایم به طوریکه به جز ‮‭7/19‬‭)Kiseverdai ‬درصد) و نیکشهری(‮‭29/7‬ درصد) سایر اکوتیپ ها بالای ‮‭58‬ درصد شدت بیماری نشان داده اند که نشان دهنده حساسیت این اکوتیپ ها به عامل بیماری در این سال می باشد.نتایج تجزیه واریانسداده های دو سال برای دو منطقه زنجان و همدان مشخص نمود که بین اکوتیپها با احتمال بیش از %‮‭99‬ تفاوت معنی دار از نظر واکنش به بیماری وجود دارد.همچنین تفاوت معنی داری بین مناطق آزمایش و سال های آزمون مشاهده گردید به طوریکه شدت بیماری بیشتری در زنجان و در مجموع در سال دوم پروژه مشاهده گردید . نتایج آزمون گلخانه ای با مایه زنی جدایه زنجانتا حد زیادی با نتایج آزمون مزرعه ای در زنجان مشابهت داشته و همبستگی مثبت و معنی داری در این رابطه مشاهده گردید. در کل با توجه به داده های مرتبط با واکنش تیمارها به بیماری و میزان عملکرد آنها استفاده از ارقام و اکوتیپ های چون ‭Kiseverdai ‬و نیکشهری در مراحل اصلاح رقم و نیز انتخاب اکوتیپ هایی چون ‭KFA‬‮‭17‬به دلیل عملکرد قابل قبول و حساسیت کمتر به بیماری برای مراحل بعدی معرفی رقم و کشت در مناطق مستعد بیماری توصیه می گردد. واژه های کلیدی: یونجه، اکوتیپ، سفیدک داخلی، مقاومت،‭Peronospora trifoliorum.