بهاءالدین عالم زاده
بهاره طاهری دزفولی
محمدباقر فرشینه عدل
عزیز کردونی
علیرضا عباسیان

این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی در سه گروه آزمایشی شامل: زمان هوای صاف(1)، ‮‭24‬ ساعت پس از وقوع گرد و غبار(2) و‮‭72‬ ساعت پس از وقوع گرد و غبار(3 ) با ‮‭25‬ تکرار(هر کندوی زنبورعسل به عنوان یک تکرار) در منطقه ای که فراگیری و غلظت گرد و غبار زیاد بود، انجام گردید. صفات مورد بررسی شامل: تخم گذاری ملکه، ورود و خروج زنبور به کندو(فعالیت)، فعالیت زنبورهای عسل درون کندوها و آرامش زنبوران کلنی های تحت آزمایش بودند که در سه مرحله زمانی تعیین و با یکدیگر مقایسه گردیدند.سپس نتایج به دست آمده با استفاده از نرم افزار‭SAS ‬تجزیه آماری گردید و میانگین ها توسط آزمون دانکن با هم مقایسه شدند. نتایج نشان داد که میانگین تخم گذاری روزانه ملکه در سه گروه آزمایشی ( ،‮‭2 1‬ ، 3) به ترتیب ‮‭8 389/6‬/،‮‭505 168/9 1454‬ و ‮‭812/3 266/2‬ بود و کلیه گروه های آزمایشی با یکدیگر تفاوتمعنی داری داشتند(‮‭0/05‬‭p<). ‬میانگین تعداد قاب پر از زنبور دریک کندو در شرایط ‮‭24‬ساعت پس از گرد و غبار ‮‭8/16‬ بود که نسبت به دو گروه آزمایشی دیگر برتری معنی داری را نشان داد(‮‭0/05‬‭p<). ‬میانگین ورود و یا خروج زنبورها از کندو درسه گروه آزمایشی (‮‭2 1‬، ، 3) به ترتیب ‮‭107/1‬ ، ‮‭43/5‬ و ‮‭75/6‬ بار در هر2 دقیقه بود و بین کلیه گروه های آزمایشی تفاوتمعنی داری وجود داشت. میانگین شاخص فعالیت و آرامش کلنی در گروه های آزمایشی 1 و3 برتری معنی داری نسبت به گروه آزمایشی 2 نشان داد(‮‭0/05‬‭p<). ‬بر اساس نتایج به دست آمده ریز گردها اثرات نامطلوبی بر تخم گذاری ملکه، ورود و خروج زنبوران چراگر، فعالیت زنبوران تغذیه کننده درون کندو و همچنین در آرامش کلنی ها دارد ودر هوای صاف فعالیت و آرامش کلنی ها به طور معنی داری بیشتر از هوای گرد و غبار بود. کلید واژه ها :زنبور عسل، گرد و غبار،تخم گذاری ملکه، فعالیت زنبورعسل