جمشید سلطانی ایدلیکی
پرویز مهدیخانی
الهام معاون
محسن آقایی زاده
مسعود احمدی
عادل پدرام
جواد محزونی
رضا ذولفقار زاده
کریم کشاورز

نماتد سیستیچغندرقند عامل عمده محدود کننده تولید چغندرقند در ایران و دیگر کشورهای جهان است. به منظور ارزیابی مقاومت ارقام تجارتی چغندرقنددر سال ،‮‭1392‬ یک آزمایش نه رقمی ارقام خارجی در استانهای خراسان رضوی(طرق) و آذربایجان غربی(خوی)در قالب طرح بلوکهایکامل تصادفی در چهارتکراراجرا شد. مقاومت این ارقام در شرایط مصنوعی(گلخانه) در کرج نیز ارزیابیشد. خصوصیات کمی و کیفی چغندر قند نظیر(عملکرد ریشه، و ) اندازه گیری و با استفاده از نرم افزار‭SAS‬مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.نتایج آزمایش خراسان نشان داد کهبین تیمارها ازنظر عملکرد ریشه و قند ناخالص و خالص،درصد قند ناخالص و خالص، ضریباستحصال و قند ملاس در سطح یک درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. رقم ‭Pauletta ‬بالاترین و رقم 5‭-SBSI‬پایین ترین عملکرد ریشه و قنددر هکتار را به خود اختصاص دادند. در این آزمایش، رقم‭CHARLY‬بیشترین ضریب استحصال قند و کمترین قند ملاس و بر خلاف آن رقم ‭HI‬‮‭0702‬کمترین ضریب استحصال قند و بیشترین قند ملاس را داشتند.نتایج آزمایش خوی نشان دادکه بین ارقام ازنظر عملکرد ریشه، عملکرد قند ناخالص و خالص، راندمان استحصالو قند ملاس بین تیمارها در سطح پنج درصد اختلاف معنی داری وجودداشت. رقم ‭VALCAV‬بیشترین و رقم شاهد حساس(5‭-SBSI)‬کمترین عملکرد ریشه و قند را در هکتارداشتد.نتایج گروهبندی ارقام حاصل از آزمون مقاومت در شرایط گلخانه نشان داد کهارقام ‭Sanetta‬، ‭SN‬‮‭620‬،‭Charly‬به همراه رقم ‭Pauletta‬مقاومت داشتند. رقم ‭Sanetta ‬علاوه بر پایین بودن میزان تولید ریشه و قند در هکتار در هر دو منطقه ، از ضریب استحصال قابل قبولی نیز برخوردار نبود. نتایج آزمایشات مزرعه ای و آزمون مقاومت در گلخانه نشان داد که رقم ‭Charly ‬علاوه بر دارا بودن پتانسیل عملکرد ریشه در هکتار از نظر عملکرد قند خالص، ضریب استحصال و پایین بودن قند ملاس نیز نسبت به سایر ارقام مورد بررسی برتری دارد. واژه های کلیدی:نماتد مولد سیست چغندر قند،‭Heterodera schachtii‬، مقاومت، شاخص جمعیت نماتد