فرهاد رجبی پور
عباس متین فر
نسرین مشائی
حبیب سرسنگی
محمد محمدی
جلیل معاضدی
محمدرضا مجرک
عبدالمجید آقایی
ضیاءالدین متقی نیا

محدودیت ذخایر آب در ایران، کشورمان را به یکی از ده کشور منطقه بحران آب تبدیل کرده است. تیلاپیا ماهی تجاری باارزشی است که توسعه پرورش آن باتوجه به رشد سریع، مقاومت دربرابر شرایط مختلف زیست محیطی و بیماری ها، قابلیت پرورش در سیستم های مختلف، تراکم پذیری، هزینه های کم تولید و بازار پسندی طی سال های اخیر در جهان قابل توجه بوده است. بعلاوه یکی از مهمترین نیازهای توسعه کشاورزی وجود اراضی و خاک مناسب است که در ایران بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک یکی از عوامل محدودکننده توسعه کشاورزی محسوب می شود. ازسوی دیگر توسعه کشاورزی ارگانیک به منظور حفظ خاک و افزایش امنیت عذایی، در دستور کار برنامه های جهانی توسعه کشاورزی قرار دارد. سیستم آکواپونیک عبارت از ادغام سیستم هیدروپونیک با آبزی پروری در یک سیستم بازگردش است. این روش، فناوری جدیدی است که سابقه اجرا آن در جهان به دهه های اخیر مربوط می شود. بسته بودن و قابلیت کنترل کامل شرایط، دربردارنده ملاحظات زیست محیطی کاربرد تیلاپیا در این سیستم پرورشی است. درمطالعه حاضر، تولید توام ماهی تیلاپیا با محصولات گیاهی در سیستم آکواپونیک در دو دوره در سال های ‮‭1391‬ و ‮‭1392‬ بررسی شد. پرورش ماهیان تیلاپیا با تراکم ذخیره سازی ‮‭40‬ قطعه برمترمکعب و زن اولیه ‮‭2.6‬ و ‮‭9.5‬ گرم، در یک دوره نه ماهه پرورش و وزن نهایی ‮‭658‬ و ‮‭596‬ گرم با بازماندگی ‮‭98‬ و ‮‭100‬ و و ضریب تبدیل غذایی ‮‭4.1‬ و 1.،6 صورت گرفت. جهت کشت گیاهان از سه روش بستر کشت، صفحات شناور و نوترینت فیلم استفاده شد. تولید ماهانه نعناع، ریحان، کاهو، خیار، گوجه فرنگی و فلفل قلمی بترتیب 1.،‮‭0-8.0 14‬.،‮‭1 5‬.،‮‭2-4 32‬.،‮‭03.2-4.3 7‬ و ‮‭1.1‬ کیلوگرم بر مترمکعب بود. کلمات کلیدی: آکواپونیک، تیلاپیا، گلخانه، محصولات گیاهی، ایران