بررسی راه کارهای مدیریتی افزایش کارایی مصرف آب ‭(WUE) ‬در مزارع عمده گندم کاری کشور

در این طرح نسبت به تعیین توابع تولید آب - عملکرد، تعیین تغییرات زمانی نفوذ و مقایسه سیستم آبیاری سطحی موجی و پیوسته بر روی محصول گندم برای دستیابی به برنامه ریزی، طراحی و اجرای پروژه های آبیاری همچنین تعیین مناسب ترین سیکل آبیاری در آبیاری موجی و تغییرات زمانی نفوذ به منظور افزایش کارآیی مصرف آب اقدام گردید. به منظور تعیین توابع تولید آب - عملکرد آزمایشی به روش آبیاری بارانی تک شاخه ای در ایستگاه تحقیقات خاک و آب کرج، مشهد و اهواز به اجرا درآمد. تیمار آبیاری شامل 6 مقدار آب آبیاری ‭(I‬1‭- I‬6ص)، به موازات شاخه آبیاری اعمال گردید. برای هر تکرارکرت هایی با طول ‮‭2/5‬ متر و عرض ‮‭2/4‬ متر (‮‭4/2‬‭=m‬‮‭26‬ا‮‭2/5‬) در نظر گرفته شد. در هر دور آبیاری برای تعیین میزان آب در تیمار بدون تنش ‭(I‬2) رطوبت خاک قبل از هر آبیاری تا عمق ‮‭60‬ سانتیمتریاندازه گیری و سپس بر اساس رسانیدن رطوبت در این عمق به حد ظرفیت زراعی، مدت زمان آبیاری با توجه به سرعت پخش آب در این تیمار مشخص و آبیاری انجام شد. در پایان دوره رشد، فاکتور عملکرد کمی اندازه گیری شد. حداقل عملکرد برابر ‮‭4/7‬ تن و حداکثر آن به میزان ‮‭8/5‬ تن ثبت گردید. برای بررسی تغییرات زمانی نفوذ در زراعت گندم طرحی در سال زراعی ‮‭85-86‬ و ‮‭86-87‬ در ایستگاه تحقیقات خاک و آب کرج اجرا شد. در این پژوهش با استفاده از مدل بیلان حجمی، ضرایب معادله نفوذ کوستیاکوف-لوییز تعیین و تغییرات آن ضرایب مورد بررسی قرار گرفت. نفوذ نهایی خاک با استفاده از روش ورودی-خروجی اندازه گیری شد و نتایج نشان داد که نفوذ نهایی خاک در طول فصل کشت کاهش یافت. متوسط نفوذ نهایی خاک در انتهای فصل کشت نسبت به ابتدای فصل به میزان ‮‭28‬ درصد کاهش یافت. نفوذ نهایی خاک تغییرات معنی داری را با دفعات آبیاری در سطح یک درصد نشان داد، در حالی که دو ضریب ‭a ‬و ‭K ‬معادله نفوذ کوستیاکوف-لوییز روند تغییرات معنی داری را از خود نشان ندادند. راندمان کاربرد آب در انتهای دوره به میزان ‮‭15‬ درصد نسبت به ابتدای فصل کاهش یافت. کارآیی مصرف آب ‮‭0/9‬ کیلوگرم بر مترمکعب تعیین شد. در پروژه بررسی و مقایسه سیستم آبیاری سطحی موجی و پیوسته و تعیین مناسب ترین سیکل به منظور افزایش کارآیی مصرف آب ، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار از سال ‮‭1385‬ به مدت دو سال زراعی در محل ایستگاه تحقیقات خاک و آب کرج با بافت لومی و طول جغرافیایی ‮‭50‬ درجه و ‮‭57‬ دقیقه و عرض جغرافیایی ‮‭35‬درجه و ‮‭45‬ دقیقه و میانگین بارندگی ‮‭252‬ میلیمتر اجرا گردید. تیمارها شامل آبیاری سطحی با جریان پیوسته و جریان موجی با ،‮‭3 2‬ و 4 سیکل بود. اساس کار در این تحقیق استفاده از روابط ‭Dean yonts ‬در سیستم آبیاری موجی بود به طوری که مدت زمان پیشروی در هر سیکل از روابط پیشنهادی پیروی نماید. نتایج آزمایش در این سال حاکی از این بود که اولا برای شرایط خاک ایستگاه تحقیقات خاک و آب کرج بهترین دبی که نه سبب فرسایش در فاروها بشود و همچنین از روابط مندرج در جدول پیروی نماید دبی ‮‭0/45‬ لیتر بر ثانیه برای هر فارو بودثانیا در این شرایط روش آبیاری بر مقدار عملکرد گندم اختلاف معنی داری ایجاد نکرد ولی بر کارایی مصرف آب در سطح یک درصد و راندمان کاربرد توزیع آب در سطح پنج درصد تاثیر گذار بود. در تیمار آبیاری موجی با 4 سیکل، بالاترین کارایی مصرف آب و راندمان کاربرد توزیع آب به ترتیب معادل ‮‭1/20‬ کیلوگرم بر متر مکعب و ‮‭76‬درصد بدست آمد. واژه های کلیدی: تابع تولید آب-عملکرد، مقدار آب آبیاری، نفوذ نهایی خاک، ضرایب نفوذ، گندم، آبیاری موجی، آبیاری پیوسته، کارایی مصرف آب و راندمان کاربرد