تعیین مناسب ترین آزمون بنیه (ویگور) بذر ارقام آفتابگردان

به منظور تعیین مناسب ترین آزمون ارزیابی بنیه بذر و گیاهچه ارقام متداول آفتابگردان پژوهشی در دو مرحله آزمایشگاهی و مزرعه ای اجرا گردید. در بخش آزمایشگاهی آزمون جوانه زنی استاندارد و آزمون های بسرما و پیری تسریع شده انجام گرفته و بنیه بذر و گیاهچه تعیین گردید. بخش آزمایشگاهی پروژه به صورت یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی و بخش مزرعه ای در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال به صورت یک آزمایش فاکتوریل دو عاملی بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل 4 رقم آفتابگردان رکورد، یوروفلور، هایسان‮‭36‬ و آذرگل و 3 سطح قوه نامیه (زیر استاندارد یا‮‭80‬ درصد، قوه نامیه استاندارد یا ‮‭85‬درصد و قوه نامیه بالای استاندارد یا ‮‭90‬درصد) بودند. نتیجه این بررسی نشان داد که در آزمون های بنیه بذر افزایش قوه نامیه در بذرها سبب افزایش درصد گیاهچه های عادی و شاخص های بنیه وزنی و طولی گیاهچه شد. کلیه صفات مورد بررسی در ارقام مختلف در آزمون های سرما و پیری تسریع شده، کمتر از آزمون جوانه زنی استاندارد بودند. این بیانگر تاثیر منفی تنش های سرما و گرما به ترتیب در آزمون سرما و پیری تسریع شده بر صفات مذکور است. در این مطالعه، استفاده از بذرها با قوه نامیه بالاتر در مقایسه با بذرهای فرسوده گیاهچه های قوی تری تولید کرد که می توانند در شرایط پرتنش مزرعه ای استقرار مناسبی داشته باشند. رقم رکورد با قوه نامیه بالا از نظر درصد گیاهچه های عادی در آزمایشگاه در مقایسه با سایر ارقام برتری معنی داری داشتند و احتمالا دلیل این برتری ناشی از ساختار ژنتیکی و فرسودگی کمتر در ارقام مذکور می باشد. همچنین مشخص شد که بیشترین درصد ظهور نهایی گیاهچه مربوطبه رقم یوروفلور با قوه نامیه ‮‭90‬ درصد بود. شایان ذکر است که شاخص بنیه وزنی گیاهچه در آزمون جوانه زنی استاندارد دارای بیشترین همبستگی با ظهور نهایی مزرعه بود و درصد گیاهچه های عادی تنها در آزمون سرما با ظهور نهایی مزرعه همبستگی داشت. بنابراین با محاسبه درصد بذرهایی که گیاهچه عادی تولید می کنند، میتوان تا اندازه ای به پتانسیل بذرها در تولید و استقرار گیاهچه ها در مزرعه پی برد. کلمات کلیدی: بنیه بذر، قوه نامیه، جوانه زنی، آفتابگردان