نمونه برداری، شناسایی و تعیین پراکنش نماتدهای سیستی سیب زمینی در مناطق سیب زمینی کاری کشور

سیب زمینی ‭(Solanum tubrosum L.) ‬یکی از محصولات مهم کشاورزی است که میزبان تعداد زیادی از عوامل بیماریزاست. گروهی از این عوامل بیماریزا نماتدها هستند که از میان آنها نماتد سیست طلایی سیب زمینی دارای اهمیت زیادی در دنیا بوده و در صورت شیوع، میزان عملکرد را حتی به میزان پایین تر از بذر کشت شده کاهش می دهد. این نماتد در ایران سال ها در لیست بیماری های قرنطینه ای خارجی قرار داشت ولی متاسفانه به دلیل عدم رعایت مقررات قرنطینه ای، همراه با سیب زمینی بذری وارد کشور شد و اولین بار در سال ‮‭1387‬ در استان همدان مشاهده گردید. در صورت گسترش بیماری، مبارزه با آن بسیار مشکل و گران خواهد بود. لذا اولین قدم برای مدیریت بیماری، شناسایی مناطق آلوده به بیماری در کشور می باشد. از این رو یک طرح ملی در کشور با هدف تعیین مناطق آلوده و وسعت آلودگی، تعیین نقشه پراکنش بیماری و شناسایی دقیق گونه موجود در مناطق سیب زمینی کاری کشور اجرا گردید. برای این منظور ضمن عزیمت به مناطق سیب زمینی کاری استان در شهرستان های مختلف استان زنجان در طول سالهای ‮‭1388-1391‬ تعداد ‮‭168‬نمونه از خاک و ریشه های سیب زمینی در ‮‭34‬ نقطه از استان تهیه و به آزمایشگاه منتقل گردید. جدا سازی نماتدهای کرمی شکل به روش استفاده از الک و سانتریفیوژ و نماتدهای سیستی با استفاده از دستگاه فنویک انجام گردید. نمونه های جدا سازی شده تثبیت و سپس به گلیسرین منتقل گردید. به منظور شناسایی نماتدهای کرمی شکل و سیست ها از روش بررسی مشخصات مورفولوژیکی آنها استفاده گردید. برای حصول اطمینان بیشتر تعداد ‮‭110‬ نمونه از سیست های جدا سازی شده به بخش نماتد شناسی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی منتقل گردید. نتایج بررسی های به عمل آمده نشان داد که هیچ یک از نمونه های سیست و نماتدهای کرمی شکل جدا سازی شده متعلق به جنس ‭Globodera ‬نمی باشند. نتایج نشان داد که سیست هایی جداسازی شده متعلق به جنس و گونه ‭Heterodera latipons ‬و ‭H. avenae ‬می باشند تعدد و جمعیت بالای سیست های غلات با توجه به تناوب کشت سیب زمینی با غلات در منطقه، قابل توجیه خواهد بود.