ابراهیم شریفی عاشورآبادی
حسن مداح عارفی
محمدرضا صادقی منش
کیوان صفی خانی
رمضان کلوندی
نورعلی رجبی مظهر
همایون خیری
مصطفی زارعی لطفیان

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی، سازگاری و معرفی مناسب ترین ژرم پلاسم تعدادی از گونه های جنس‭Thymus‬، این تحقیق در سال های ‮‭1386-90‬ در استان همدان اجرا گردید. ابتدا بذور‮‭74‬ عدد اکسشن از گونه های مختلف آویشن از بانک ژن منابع طبیعی ایران اخذ شده و در گلخانه موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کشت گردید. در سال‮‭87‬ نشاهای مورد نظر به صورت ردیفی در ایستگاه باغ گیاهان دارویی همدان منتقل شدند. ویژگی های مورد مطالعه در سال های آزمایش شامل مراحل فنولوژی، میزان استقرار بوته ها، قطر تاج پوشش، ارتفاع گیاه، تعداد شاخه های روی هر بوته، میزان عملکرد اندام های هوایی، وزن هزار دانه، میزان تولید بذر، بازده اسانس ومیزان تولید اسانس در هکتار بود. بررسی داده ها نشان داد، نمونه های ،‮‭74‬ ،‮‭51‬ ،‮‭38 52‬ و ‮‭50‬ زودتر از سایر نمونه ها مرحله گلدهی را شروع کردند. در این بین نمونه های ‮‭60‬ از ‭Th. K daenensis ‬و ‮‭49‬ از ‭Th. daenensis ‬دیر گل تر از سایرین بودند. کمترین مقدار اسانس در دو نمونه 9 و ‮‭22‬ از گونه ‭fedchenko. Th. ‬و ‭Th. Kotschyanus ‬با کمتر از ‮‭1/95‬ و ‮‭2/15‬ کیلوگرم در هکتار و بیشترین مقدار اسانس در نمونه های ‮‭60‬ و با ‮‭27/6‬ و ‮‭72‬ با ‮‭17/9‬ کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. این نمونه ها از گونه های ‭Th. daenensis Th. ‬بودند. بیشترین وزن تر در نمونه های ‮‭63‬ ، ‮‭57‬ و‮‭30‬ ‭vulgaris Th. ‬، بترتیب با ،‮‭13900 19800‬ و ‮‭13700‬کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. با ارزیابی صفات میزان و درصد اسانس و وزن خشک تولیدی، نمونه های ‮‭60‬ و ‮‭72‬ از گونه ‭daenensis Th. ‬و ‮‭37‬ و ‮‭57‬ از گونه ‭vulgaris Th. ‬، برتر از سایر نمونه ها بودند. کلمات کلیدی: گیاهان دارویی، آویشن، اکسشن، تنوع ژنتیکی، سازگاری، بانک ژن منابع طبیعی، اسانس و همدان