بهروز عرب زاده
مرتضی نصیری
محمد محمدیان
مهدی رستمی
عاطفه لطیفی
محسن عمران
مصطفی یوسفیان
لطف ا کاردگر

برنج یکی از مهمترین محصولات زراعی بوده به طوری که پس از گندم بالاترین میزان مصرف را در سطح جهانی دارا می باشد. این محصول به دلیل شرایط ویژه کشت و کار مصرف آب بالایی داشته و نسبت به سایر محصولات کشاورزی دارای بهره وری مصرف آب کمتری می باشد. بر این اساس و به منظور تعیین بهره وری آب در کشت نشایی برنج آزمایشی بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی شامل پنج تیمار آبیاری در سه تکرار بر روی دو رقم طارم محلی و شیرودی در مزرعه موسسه تحقیقات برنج کشور- معاونت مازندران و به مدت دو سال (‮‭1390‬ و ‮‭1391‬) به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح آبیاری به شرح زیر می باشد: 1-غرقاب کامل به ارتفاع5 _3سا نتیمتر در طول دوره رشد. 2-آبیاری تناوبی 5_0 سانیمتر در طول دوره رشد .(آبیاری پس از ناپدید شدن آب از سطح زمین) 3- آبیاری به ارتفاع 5سانتیمتر 2روز پس ناپدید شدن آب از سطح زمین. 4- آبیاری به ارتفاع 5سانتیمتر 4روز پس از ناپدید شدن آب از سطح زمین. 5- اشباع دایم در طول دوره رشد. نتایج نشان می دهد بیشترین عملکرد برای هر دو رقم در تیمار غرقاب کامل داده است که مقدار آن برای طارم‮‭4209‬ و برای شیرودی‮‭6611‬ کیلوگرم در هکتار می باشد.بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل شاخص های بهره وری، بین تیمارها در سطح پنج درصد در هر دو رقم اختلاف معنی داری وجود دارد به طوری که هر دو شاخص در تیمار پنجم (اشباع دایم) دارای بیشترین مقدار بوده و کمترین میزان آن در تیمار چهار م برای رخ داده است. بر اساس این آزمایش در رقم طارم اشباع دایم خاک موجب ‮‭30‬ درصد صرفه جویی در مصرف آب نسبت به تیمار اول می شود در حالی که مقدار عملکرد، هشت درصد و سود خالص ‮‭15‬درصد کاهش می یابد. همچنین در رقم شیرودی با اشباع دایم خاک به جای غرقاب دایم بیش از‮‭15‬درصد در مصرف آب صرفه جویی می شود در حالی که کاهش سود خالص حدود هشت درصد و کاهش عملکرد کمتر از چهار درصد می باشد. واژه های کلیدی: بهره وری آب ، عملکرد، برنج، آبیاری تناوبی کشت نشایی