عین الله گرجی پور
مصطفی محقق دولت آبادی
فرحناز ایمانی خواه
رسول زارع
داود ضرغام
کیانوس کمایی
کمیل رزمی
محمدمیثم صلاحی
حامد کریمی
علی نکوئی فرد
جواد مهدوی
احمدرضا حسینی
حبیب اله گندمکار
حسین مرادیان
طیبه باشتی
محسن محمدپور

به منظور اجرای پروژه، تعداد ‮‭446‬ نمونه از ماهی قزل الا از ‮‭24‬ مزرعه از استانهای مختلف کشور جمع آوری گردید. از هر نمونه 2 تا 3 گرم از باله دمی بریده و پس از تثبیت در الکل اتانول مطلق به آزمایشگاه منتقل گردید‭. DNA ‬ژنومی نمونه ها از بافت نرم باله ماهی به روش فنل- کلروفرم استخراج و سپس کمیت و کیفیت ‭DNA ‬استخراج شده با استفاده از اسپکتروفتومتر و الکتروفورز ژل آگارز 1 درصد تعیین شد. واکنش ‭PCR ‬با استفاده از ‮‭10‬ جفت پرایمر ریزماهواره صورت گرفت. محصول ‭PCR ‬با استفاده از ژل پلی آکریل آمید 6 درصد الکتروفورز و با نیترات نقره رنگ آمیزی شد. جهت سنجش وزن مولکولی محصول ‭PCR ‬بر حسب جفت باز ‭(bp) ‬و تعیین ژنوتیپ ها از نرم افزار ‭UV Duc ‬استفاده گردید. مقادیر مربوط به فراوانی آللی، تعداد آللهای واقعی و موثر، هتروزیگوسیتی مشاهده شده و مورد انتظار، شاخص شانون، میزان شباهت و فاصله ژنتیکی، تعادل هاردی- واینبرگ، مقادیر ‭FST ‬، ‭RST ‬و جریان ژنی بر اساس تست ‭AMOVA ‬با استفاده از نرم افزار ژنتیکی ‭Gene Alex ‬و ‭Popgene ‬محاسبه گردید. نتایج بدست آمده از این بررسی نشان می دهد که 8 جفت پرایمر میکروستلایتی بررسی شده، پلی مورف بودند. در مجموع تعداد ‮‭50‬ الل شناسایی گردید که محدوده اندازه آنها بین ‮‭64-280‬ جفت باز بوده است. جایگاه ‭Omyf ‬با ‮‭26‬ آلل دارای بیشترین آلل و جایگاه ‮‭474‬ ‭OTSG ‬و ‭Strurruta‬‮‭58‬ با 5 آلل دارای کمترین تعداد آلل بود. همچنین هتروزیگوسیتی مشاهده شده ‭(Ho) ‬بین مزرعه نمونه برداری در جایگاههای ده گانه بین ‮‭0/825‬ تا ‮‭0/964‬ در بررسی تعادل هاردی- واینبرگ مزارع ،‮‭18‬،‮‭15‬،‮‭20 4‬‭E ‬و ‮‭21‬ در تمامی لوکوس ها ی مورد بررسی انحراف از تعادل هاردی واینبرگ را نشان داده و خارج از تعادل بودند (‮‭05.0‬‭> P) . ‬در این بررسی، مزارع ،‮‭14‬،8،7،6 در 3 جایگاه در تعادل هاردی واینبرگ بودند و در بقیه جایگاهها خارج از تعادل بودند. سایر مزارع در یک یا دو جایگاه در تعادل بوده و در 8 یا 9 جایگاه خارج از تعادل بودند. نتایج بدست آمده از ‭FST ‬نشان می دهد که حداکثر آن (‮‭0/24‬) بین نمونه های مزرعه 1و‮‭11‬ که دارای کمترین میزان جریان ژنی (‮‭3/7‬) است مشاهده می شود. حداقل ‮‭04/0‬‭) FST) ‬بین نمونه های مزرعه 8 و9 که دارای بیشترین میزان جریان ژنی (‮‭346‬) است مشاهده می شود. براساس نتایج حاصل از تست ‭AMOVA ‬بین تمام مزارع با یکدیگر اختلاف معنی دار مشاهده می شود (‮‭01.0‬‭> P) . ‬علاوه بر این بر اساس معیار ‮‭1972‬‭) Nei) ‬بیشترین فاصله ژنتیکی (‮‭0/89‬) بین نمونه های مزرعه 2 با ‮‭11‬ و کمترین شباهت ژنتیکی (‮‭0/15‬) میان نمونه های مزارع 3 با 4 وجود دارد. با توجه به داده های حاصله بررسی حاضر تنوع ژنتیکی بدست آمده در مزارع پرورشی ماهی قزل الا در کشور قابل توجه بوده و می تواند به عنوان مطالعه پایه در ایجاد جمعیت پایه در برنامه های اصلاح نژادی کمک نماید.