ابوالفضل سرپله
داریوش شهریاری
اصغر حیدری
ابوالقاسم حسن پوراصطهباناتی
محمد قیومی
ودیعه چراغعلی

بیماری پژمردگی و پوسیدگی طوقه و ریشه خیار گلخانه ای بر اثر‭(Forc) Fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerinum ‬همه ساله خسارت قابل توجهی به این محصول در اکثر مناطق کشت آن در ایران وارد کرده و قارچ کشهای شیمیایی مختلف برای کنترل آن مصرف می شوند. در این پروژه، تاثیر عامل بیولوژیک ‮‭22‬‭-Trichoderma harzianum T ‬با نام تجاری تریانوم-پی ‭(Trianum-P) ‬در مقایسه با قارچکش کاربندازیم درکنترل این بیماری در شرایط آزمایشگاه و نیز در گلخانه های تولیدی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور و ورامین مورد بررسی قرار گرفت. در بررسی های آزمایشگاهی قدرت رقابت وکلونیزاسیون تریانوم پی بر روی بیمارگر مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایشات گلخانه ای بهترین روش مصرف تریانوم پی (پوشش بذری، افزودن به خاک موقع نشا کاری و 8 هفته بعد و ترکیب این دو حالت) بررسی شد. پس از تعیین بهترین روش مصرف، تریانوم پی در سه دز (‮‭20‬ ، ‮‭30‬ و ‮‭40‬ گرم به ازای هزار گیاه) بصورت پوشش بذری در زمان کشت و نیز افزودن به خاک در زمان انتقال نشا و 8 هفته پس از نشا کاری مورد استفاده قرار گرفت. قارچکش کاربندازیم‭%WP‬‮‭60‬ به میزان 1 در هزار بصورت پوشش بذری و به میزان ‮‭1/5‬ در هزار در زمان انتقال نشا و 8 هفته پس از نشا کاری مورد استفاده قرار گرفت. آزمایشات گلخانه ای در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. ارزیابی تیمارها در کنترل بیماری از طریق تعیین درصد آلودگی، و نیز وزن ریشه و اندامهای هوایی بوته ها صورت گرفت. نتایج بررسی های آزمایشگاهی نشان داد که تریانوم پی به واسطه قدرت کلونیزاسیون بالا از رشد بیمارگر جلوگیری می کند. آزمایشات گلخانه ای نشان دادند که استفاده توام تریانوم پی در تیمار بذری و افزودن به خاک بیشترین تاثیر را در کنترل بیمارگر دارد. بررسی دزهای مختلف تریانوم پی نشان داد که مصرف تریانوم پی به میزان ‮‭40‬ و ‮‭30‬ گرم به ازای هزارگیاه به طور معنی داری باعث کنترل بیماری می شود. اگرچه بین دزهای ‮‭40‬ و ‮‭30‬ گرم تریانوم پی به ازای هزار گیاه تفاوت معنی داری در کنترل بیماری مشاهده نشد، مصرف ‮‭40‬ گرم تریانوم پی برای هزار گیاه نسبت به ‮‭30‬ گرم آن بطور متوسط باعث کاهش بیماری به میزان 4 درصد شد که با توجه به شرایط و تراکم کشت در خیار گلخانه ای دز ‮‭40‬ گرم به ازای هزار گیاه با روش فوق الذکر (پوشش بذری و افزودن به خاک) توصیه می شود. واژه های کلیدی: تریانوم پی، ‭Trichoderma harzianum‬، پژمردگی، پوسیدگی ریشه و طوقه، خیار، گلخانه، کنترل بیولوژیک