فریدون سلیمانی
مهرداد محمدنیا
حمید حسینی مرندی
محمدجواد روستا

اثر آلایندگی نیترات در آب چاهها به دلیل خطرات آن بر سلامت انسان اهمیت پیدا می کند، به گونه ای که بروز برخی سرطان های دستگاه گوارش در بزرگسالان و همچنین بیماری متهموگلوبینیمیا در نوزادان به غلظت بیش از حد مجاز نیترات در آب آشامیدنی(‮‭45‬ میلی گرم بر لیتر) نسبت داده می شوند. طرح بررسی علل نیتراتی شدن منابع تامین آب و چگونگی رفع آن در منطقه میان جنگل فسا در پی اعلام شرکت آب و فاضلاب روستایی استان فارس مبنی بر وجود مشکل آلودگی منابع آب شرب روستایی به نیترات تهیه و اجرا شد. محدوده ی مورد بررسی در ‮‭120‬ کیلومتری شرق شیراز و ‮‭25‬ کیلومتری غرب شهرستان فسا قرار دارد. سازند جهرم، آسماری، رزک و آغاجاری، کنگلومرای بختیاری و آبرفت های کواترنری در این محدوده رخنمون دارند. آبخوان محدوده ی مورد بررسی از نوع آبرفتی و مهمترین منابع آب محدوده، شامل چاه های دستی کم عمق می باشند. در این مطالعه ابتدا اطلاعات موجود مرتبط با منطقه و طرح جمع آوری و با بازدید میدانی، محدوده ی کار در مقیاس ‮‭25000‬ :،1 مشخص شد. با توجه به اطلاعات موجود از سفره آب زیرزمینی، نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی، تعداد ‮‭18‬ منبع آب(چاه، قنات و چشمه) برای پایش دوره ای اطلاعات کیفیت آب زیرزمینی مشخص و از اردیبهشت سال ‮‭1387‬ تا فروردین ‮‭1388‬ از آن ها نمونه آب تهیه شد. مقادیر نیترات، ‭EC ‬و ‭pH ‬آب در هنگام نمونه برداری و سایر پارامترها شامل سولفات، کلر، سدیم، کلسیم، منیزیم و پتاسیم در آزمایشگاه تعیین شدند. مقدار نیترات در آب چاه ها از ‮‭3/1‬ تا ‮‭259/4‬ میلی گرم در لیتر تغییر نشان داد. بخش های مختلف منطقه میان جنگل از نظر مقدار نیترات در آب زیرزمینی شرایط متفاوتی دارند. وجود نیترات زیاد در آب زیرزمینی منطقه، بیشتر منشا زمین شناختی درون منطقه ای یا برون منطقه ای دارد. کارایی رزین های آنیونی از نوع پرولیت ‮‭400‬ ‭- A ‬در حذف نیترات از آب، در مقایسه با رزین کاتیونی- آنیونی و رزین کاتیونی از همین نوع، بیشتر بود. واژه های کلیدی: منابع آب، آب شرب، تصفیه نیترات، میان جنگل فسا