محمدجعفر آقایی
فرنگیس قنواتی
میرجمال الدین پورپیغمبر
یعقوب اوجانی

بخشی از نمونه های آژیلوپس جمع آوری شده و نگهداری شده در بانک ژن ملی گیاهی ایران تا کنون مورد شناسایی گیاه شناسی قرار نگرفته و بنابراین تاکنون به هیچ کدام از گونه های کلکسیون آژیلوپس ملحق نگردیده بود. در این طرح ‮‭480‬ نمونه آژیلوپس که از نظر گیاه شناسی ناشناخته بودند مورد احیا، ارزیابی و شناسایی قرار گرفتند. به این منظور نمونه های این کلکسیون در طی دو سال در مزرعه بانک ژن گیاهی ملی ایران کشت و در طول فصل زراعی ضمن ارزیابی های مورفولوژیکی مطابق دیسکریپتور گندم، از لحاظ گیاه شناسی مورد شناسایی قرار گرفتند. سپس و براساس نتایج ارزیابی های مورفولوژیکی تعدادی از نمونه های هر گونه انتخاب و برای بررسی پروتیین های ذخیره ای دانه مطالعه شدند. همچنین وضعیت پلوییدی نمونه ها با استفاده از روش فلوسیتومتری مورد بررسی قرار گرفته و برا ی تایید نتایج نمونه هایی از هر گونه برای خصوصیات کاریوتایپی بررسی شدند. در نهایت براساس نتایج ارزیابی های مختلف روابط بین گونه های مورد بررسی و جمعیت های هر گونه و روابط بین ژنوم گونه ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین نمونه به گونه ‭Ae. triuncialis ‬تعلق داشته و پس از آن نمونه هایی از گونه های ‭Ae.cylindrica‬، ‭Ae.tauschii‬، ‭Ae.crassa ‬و ‭Ae.columnaris ‬تعداد نمونه بیشتری داشتند، اما گونه های ‭Ae.neglecta‬، ‭Ae.speltoeides‬، ‭Ae.umbellulata ‬نمونه ها نادری در میان نمونه های شناسایی شده بودند. اگرچه تنوع برای پیک فلوسیتومتری در میان نمونه ها مشاهده گردید اما همه نمونه ها در سطح پلوییدی مورد انتظار گونه خود مشاهده شدند. تنوع برای پروتیین های ذخیره ای دانه در میان نمونه ها بسیار زیاد بوده و گاهی بسیار فراتر از باندهای مشاهده شده و گزارش شده قبلی بود. کلمات کلیدی: کلکسیون آژیلوپس، شناسایی، تنوع ژنتیکی، پروتیین ذخیره ای دانه، سیتوژنتیک