برآورد شاخص کارآیی مصرف آب در باغ های چای و بررسی مسایل فنی و مدیریتی لازم به منظور بهبود آن

یکی از عوامل اساسی در استفاده بهینه از آب برای تولید محصولات کشاورزی، شاخص کارآیی مصرف آب است. در این پژوهش میزان کارآیی مصرف آب در شش باغ چای فاریاب و سه باغ دیم (بدون آبیاری) طی دوره رشد سال های ‮‭1388‬ و ‮‭1389‬ تعیین و مسایل فنی و مدیریتی لازم به منظور بهبود آن بررسی گردید. برای تعیین شاخص کارآیی مصرف آب در باغ های منتخب، حجم آب ورودی به سیستم آبیاری اندازه گیری و پایش رطوبت خاک به روش وزنی و با استفاده از معادله بیلان آب در خاک طی دوره رشد انجام گرفت. هم چنین، به منظور بررسی نحوه کارکرد و مدیریت سیستم های آبیاری بارانی کلاسیک، ارزیابی فنی در هر سال انجام شد. میانگین شاخص کارآیی مصرف آب (آبیاری ناخالص و بارندگی موثر) و کارآیی مصرف آب آبیاری ناخالص در باغ های آبیاری شده به ترتیب برابر ‮‭4/39‬ و ‮‭4/55‬ کیلوگرم چای ساخته شده در هکتار به ازای هر میلی متر و میانگین شاخص کارآیی مصرف آب (تبخیرتعرق واقعی) و کارآیی مصرف آب آبیاری خالص به ترتیب برابر ‮‭5/18‬ و ‮‭6/61‬ کیلوگرم چای در هکتار به ازای هر میلی متر به دست آمد. میانگین کارآیی مصرف آب در باغ های دیم برابر ‮‭3/4‬ کیلوگرم چای ساخته شده در هکتار به ازای هر میلی متر بارندگی موثر بود. در ارزیابی سیستم های آبیاری بارانی، میانگین ضریب یکنواختی کریستیانسن، یکنواختی توزیع، راندمان پتانسیل کاربرد در ربع پایین و راندمان واقعی کاربرد در ربع پایین اراضی به ترتیب برابر 5/،‮‭51 65‬/،‮‭44/7 52‬ و ‮‭44/7‬ درصد محاسبه گردید. تمام سیستم های آبیاری دارای راندمان کاربرد پایینی بودند و یکنواختی توزیع و ضریب یکنواختی در آن ها کمتر از مقادیر توصیه شده بود. مشکلات اصلی در سیستم های آبیاری بارانی باغ های چای، طراحی و اجرای نامناسب، تغییرات زیاد فشار و دبی، مدیریت آبیاری نامناسب، قدیمی بودن و عمر زیاد سیستم آبیاری و بهره برداری و نگهداری غیر اصولی، عوامل اقتصادی (قیمت پایین برگ سبز) و عوامل اجتماعی (خرده مالکی) بوده است. واژه های کلیدی: چای، کارآیی مصرف آب، آبیاری بارانی، ارزیابی سیستم آبیاری، ایران.