احمد زارع فیض آبادی
حسن رحیمی
غلامحسین ساربان
حسین نوری

کرمهای مفتولی از آفات خاکزی هستند که در داخل خاک، لاروهای آن با تغذیه از ریشه یا غدهی گیاهان زراعی صدمات قابل توجهی ایجاد میکنند. به دلیل فعالیت چند ساله لاروهای این آفت در داخل خاک مهار آن مشابه سایر عوامل خاکزی مشکل است. به منظور بررسی تغییرات جمعیت و ارزیابی خسارت کرمهای مفتولی با مدیریت پسماند های گیاهی در نظام های تناوبی مختلف، این پروژه در محل اجرای تحقیقی که با استفاده از طرح آماری کرت های خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به مدت پنج سال اجرا گردیده بود و فاکتور اصلی تناوبهای زراعی مختلف شامل: 1-کشت مداوم گندم 2-گندم- گندم- گندم- کلزا- گندم 3- گندم- چغندر قند- گندم- سیب زمینی- گندم4- گندم-ذرت-گندم- سیب زمینی- گندم و فاکتور فرعی مدیریت بقایا شامل: سه سطح 1- جمع آوری کامل بقایا 2- برگشت کامل بقایا به خاک 3- برگشت ‮‭50‬ درصد بقایای هر محصول به خاک بوده است. در سال ‮‭1390‬ در کلیه تیمارها سیب زمینی رقم اگریا کشت شد. اندازهگیریها و یادداشت برداریها مربوط به تعیین درصد و شدت آلودگی در زمان برداشت پس از توزین و تعیین عملکرد و اجزا عملکرد سیب زمینی با معاینه ‮‭1000‬ غده به صورت تصادفی از هر کرت انجام گرفت. نتایج نشان داد میزان تولید غده های سیب زمینی در شرایط تناوبی محصولات مختلف و با برگشت بقایا افزایش داشت به طوریکه افزایش عملکرد غده سیب زمینی در شرایط پیش کاشت گندم و کلزا به ترتیب ‮‭116‬ و ‮‭57‬ درصد نسبت به میانگین تیمارهای 3 و 4 بود. بیشترین تعداد غده آلوده و سوراخ دار و درصد غده آلوده ناشی از کرم مفتولی در تناوب شماره 2 به ترتیب با مقادیر ‮‭42/34‬ غده آلوده، ‮‭61/4‬ سوراخ در ‮‭1000‬ غده و ‮‭4/24‬ درصد وکمترین آنها در تناوب شماره 1 بود. بیشترین درصد غده آلوده ناشی از کرم مفتولی مربوط به تیمار تناوب زراعی 4 با ‮‭100‬ درصد برگشت بقایا به خاک با ‮‭5/3‬ درصد بود میزان خسارت دیدگی غده ها توسط کرم های مفتولی در تیمارهای مختلف تناوب زراعی متفاوت بود و در مجموع میانگین خسارت این آفت حدود ‮‭3/6‬ درصد بود. کلمات کلیدی: آفات غده ای، بقایا یگیاهی، درصد و شدت خسارت، عملکرد