بررسی راندمان انتقال و مشکلات بهره برداری و نگه داری کانال های درجه سه (کانالت ها) درشبکه آبیاری مغان

دشت مغان با اراضی تحت آبیاری بالغ بر ‮‭90000‬ هکتار یکی از قطب های کشاورزی کشور بوده و دارای شبکه مدرن آبیاری و زهکشی است. همانند سایر شبکه های آبیاری، شبکه آبیاری مغان نیز با معضل تلفات آب مواجه است. در سال های اخیر در راستای کاهش ارتقا راندمان انتقال آب، بخش عمده ای از کانال های درجه 3 این شبکه در سطحی معادل ‮‭43000‬ هکتار با استفاده از کانال های پیش ساخته بتنی (کانالت) به سازی شده است. احداث کانالت ها با هدف بالا بردن راندمان آبیاری، افزایش بهره وری مصرف آب، کاهش انتظار زارعین جهت دریافت آب،کاهش تلفات زمین وجلوگیری از نشت آب و زه دار شدن اراضی بوده است. اما این شبکه به دلیل ضعف هایی در مراحل مختلف طراحی، اجرا وخصوصا بهره برداری و نگه داری، با مسایل و مشکلاتی همراه بوده است. در این پژوهش وضعیت عملکرد کانالت های احداث شده در شبکه مغان از منظر راندمان انتقال و مسایل و مشکلات بهره برداری و نگه داری مبتلابه مورد تحقیق قرار گرفته است. بدین منظور پس از بازدیدهای مکرر از پروژه های مختلف شبکه کانالت منطقه و بررسی اسناد و مدارک موجود، تعداد ‮‭40‬ کانالت به عنوان نمونه انتخاب و اندازه گیری مربوط به تعیین راندمان انتقال، زمان انتظار زارعین و تلفات زمین درآنها انجام گردید. بر اساس نتایج به دست آمده از اندازه گیری های انجام شده، متوسط راندمان انتقال آب در کانالت های مربوط به اراضی کشت وصنعت، کانال ‭A ‬و کانال Aبرگشتی به ترتیب ‮‭87 /7‬ ، ‮‭90/9‬ و‮‭86/8‬ درصد و متوسط انتظار زارعین، ‮‭30‬ دقیقه در کیلومتر و تلفات زمین ‮‭35‬ متر مربع در هکتار تعیین گردید. همچنین مشخص گردید عدم کارآیی مناسب واشرهای آب بندی، رشدگیاهان آبزی، تخریب ابنیه ها و دریچه ها، آبگیری غیر اصولی، شکستگی وعدم ترمیم کانالت وآبگیری بیش ازظرفیت ومهمتر از همه نبود تشکل بهره برداری و نگه داری، از جمله مشکلات عمده در بهره برداری از کانالت های مغان می باشند. واژه های کلیدی: آب،آبیاری،کانالت، راندمان انتقال و مغان