فاطمه خلقتی بنا
شهلا هاشمی

بیماری قارچی ساق سیاه چلیپاییان با عامل ‭Phoma lingam ‬و فرم جنسی ‭Leptosphaeria maculans ‬یکی از بیماری های مهم و اقتصادی کلزا در سراسر دنیا می باشد.این بیماری بذر زاد بوده و پاتوتیپ پرآزار آن زخم های گسترده ای را در ساقه ایجاد می کند. جهت تشخیص آلودگی بذر به این قارچ ، به طور معمول از روش های مبتنی بر بلاتر استفاده می شود.اما این آزمون قادر به شناسایی پاتوتیپ پر آزار و خطر ناک این پاتوژن نمی باشند. در این تحقیق از مجموع ‮‭71‬ نمونه بذری از استان های خوزستان ، هرمزگان، فارس، خراسان، همدان، قزوین، مازندران گرفته شده به روش ‭ISTA -‬شامل‮‭284000‬ عدد بذر- 7 جدایه و 3 جدایه نیز از نمونه های برگی جداسازی شد. سپس روش های مختلف شناسایی دو پاتوتیپ این عامل بیماریزا مورد بررسی و آزمون قرار گرفت. آزمون های ویرولانس جدایه ها بر روی رقم هایولا ‮‭401‬ در شرایط درون شیشه ای و گلخانه ای،انجام شده و آنالیز شدت بیماریزایی براساس سطح کلروز و نکروز، جدایه های مورد بررسی را به دو گروه پر آزار و کم آزار دسته بندی کرد.نتایج آزمون تولید رنگدانه در بیشتر موارد با این گروهبندی مطابقت داشت. اثر نگاری از ‭DNA ‬جدایه ها با استفاده از پرایمرهای ‭Eric ‬و ‭Rep‬، انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده های حاصل از الگوهای باندی با روش ‭UPGMA ‬و ضریب جاکارد با نتایج آزمون ویرولانس مطابقت داشته و جدایه ها را به دو گروه پرآزار و کم آزار تقسیم کرد.با توجه به اهمیت خطر آلوده شدن مناطق غیر آلوده در صورت وجود آلودگی بذور به پاتوتیپ خطرناک این عامل بیماریزا و با توجه به این که ابزار های مولکولی تنها روش مطمین در شناسایی این گونه قارچی شمرده می شود، انجام این نوع مطالعات برای شناسایی پاتوتیپ های این عامل بیماریزا ضروری است.این تحقیق اولین گام جهت شناسایی پاتوتیپ های عامل ساق سیاه در بذور کلزا در کشور می باشد.