پرویز شیمی
حمیرا سلیمی
مرتضی نورعلیزاده
یحیی ابطالی
ایرج ملکی
ساعده مظفری
سعید جباری
مجید یزدی
رمضان پیروی
حسین رمضانی

علف هرز شمعدانی برگ بریده ‭Geranium dissectum L. ‬در مزارع کلزایی که تحت کشت پیاپی با برنج در استان مازندران میباشند با تراکم قابل توجهی مشاهده شده است. در این پروژه بیولوژی این علفهرز و کنترل شیمیایی آن مورد بررسی قرارگرفت. جهت مطالعه بیولوژی، درصد زیستایی، مقدار خفتگی اولیه، توان تولید گیاهچههای پایدار، شرایط بهینه دمایی و نوری جوانهزنی و اثر عمق خاک و پتانسیل اسمزی آب بر جوانهزنی بذر مورد بررسی قرار گرفت. اثر علفکشها در کنترل علفهرز درگلخانه و در مزرعه بررسی گردید. دوآزمایش گلخانهای به صورت طرح کاملا تصادفی با‮‭10‬ تکرار انجام شد. اولین آزمایش مربوط به علفکشهای مورد استفاده در کشت کلزا بود که شامل علفکشهای ترایفلورالین (ترفلان %‮‭48‬ ای سی) 2و‮‭2/5‬ لیتر در هکتار(آبیاری بلا فاصله پس از سمپاشی )، کلوپیرالید ‮‭300‬ (لونترل %‮‭30‬ اس ال) 1 لیتر در هکتار (پسرویشی)، متازاکلر + کوین مراک (بوتیزان استار 6/%‮‭41‬ اس سی) ‮‭2/5‬ + 3 لیتر در هکتار(پیشرویشی و پسرویشی)، کلزور تریو (دیمتاکلر‮‭75‬/%‮‭18‬ + نپروپامید ‮‭75‬/%‮‭18‬ + کلومازون 3%) 4 لیتردرهکتار ( پیشرویشی و پسرویشی) ، تریدوکس (دیمتاکلر %‮‭50‬ امولسیون) ‮‭3/5‬ لیتر در هکتار (پیشرویشی و پسرویشی) بود و شاهد بدون مصرف علفکش منظور گردید. دومین آزمایش مربوط به علفکشهای مورد استفاده در کشت گندم بود که شامل علفکشهای توفوردی + ام ث پ آ (5/%‮‭67‬ اس ال) ‮‭1/5‬ لیتر در هکتار( پسرویشی)، 2- تری بنوران متیل (گرانستار %‮‭75‬ دی اف) ‮‭20‬ گرم در هکتار (پسرویشی)، مکوپروپ + دیکلوپروپ پی + ام ث پ آ (دوپلوسان سوپر %‮‭60‬ اس ال) ‮‭2/5‬ لیتر در هکتار(پسرویشی)، بروماکسینیل +ام ث پ آ (برومایسید %‮‭40‬ ای سی) ‮‭1/5‬ لیتر در هکتار(پسرویشی)، یدوسولفورون + مزوسولفورون (شوالیه %6 دبلیو جی) ‮‭359‬ گرم + سیتوگیت به مقدار 2 در هزار در هکتار (پسرویشی)، سولفوسولفوران + متسولفوران (توتال %‮‭80‬ دبلیو جی) ‮‭45‬ گرم +‮‭1250‬ ‭cc ‬سیتوگیت در هکتار (پسرویشی) بود و شاهد بدون مصرف علفکش منظور گردید. علفکشهای کلزا که در آزمایش گلخانهای نتایج مطلوبی از آنها به دست آمد، در مزرعه کلزا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 7 تیمار و 4 تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج مربوط به بررسی بیولوژی این علفهرز نشان داد که بذرها دارای زیستایی بالایی بوده (حدود ‮‭94‬درصد) و خفتگی اولیه پایینی داشتند. بذرها در دامنه دمایی 5 تا ‮‭30‬ درجه سانتیگراد قابل رویش بودند اما بیشترین رویش بین دمای 5 تا ‮‭15‬ درجه سانتیگراد بود. بیشترین جوانهزنی از سطح خاک تا عمق 6 سانتیمتری از آن بود و این عمق از خاک بستر مناسبی برای جوانهزنی بذر به دست آمد. بذرها در پتانسیل اسمزی آب از صفر تا ‮‭0/25‬- مگاپاسکال قابل رویش بودند اما با کمشدن پتانسیلاسمزی آب از این مقدار، جوانهزنی کاملا متوقف شد. نتایج به دست آمده از تحقیقات مربوط به کنترل شیمیایی علفهرز نشان داد، علف کشهای کلزورتریو و تریدوکس به ترتیب به میزان 4 و ‮‭3/5‬ لیتربه صورت پیشرویشی بیشترین تاثیر را در کنترل علفهرز در مزارع کلزای تحت کشت پیاپی با برنج داشتند. علفکش بوتیزان استار به میزان ‮‭2/5‬ لیتر در هکتار به صورت پیش رویشی نیز پس از این دو علفکش درکنترل علفهرز موثر بود. علفکش های فنوکسی تحت آزمایش شامل توفوردی+ام ث پ آ، دوپلوسان سوپر و برومایسید و علفکش سولفونیل اوره توتال در آزمایش گلخانهای با گندم اثرات مطلوبی در کنترل این علف هرز نشان دادند.