کریم باقرزاده
مصطفی سعید فر
مسعود عسگرزاده

به منظور بررسی امکان معرفی چاودار به عنوان منبع تولید علوفه در مقایسه با جو با استفاده از عرصه های دیمزار های رها شده این تحقیق این تحقیق در ایستگاه تحقیقاتی شهید حمزوی حنا در‮‭40‬ کیلومتری جنوب شرقی شهر سمیرم از سال ‮‭1387‬ شروع و به مدت سه سال ادامه داشت. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 8 تیمار انجام شد. تیمارها عبارت بودند از: ساکاله مونتانوم، سکاله سرآل، تیرتیکاله، جو، مخلوط سکاله سرآل باماشک، مخلوط مونتانوم باماشک، مخلوط تیرتیکاله با ماشک و مخلوط جو با ماشک که در بیست وچهار واحد آزمایشی کاشت شدند. بر اساس نتایج بدست آمده در سال اول گیاه سکاله سرآل با میانگین ‮‭1821‬ کیلوگرم در هکتار کاه وگیاه جو با میانگین ‮‭771‬ کیلوگرم در هکتار دانه بالاترین میزان را تولید کرده است. در سال دوم گیاه سکاله سرآل با میانگین ‮‭4828‬ کیلوگرم در هکتار کاه و با میانگین ‮‭1159‬ کیلوگرم در هکتار دانه بالاترین میزان کاه و دانه را تولید کرده است. اگرچه از نظر تولید دانه با گیاه جو اختلاف معنی دار ندارد. در سال سوم گیاه تریتیکاله با میانگین ‮‭2813‬ کیلوگرم در هکتار کاه و با میانگین ‮‭959‬ کیلوگرم در هکتار دانه بالاترین میزان کاه و دانه را تولید کرده است. اگرچه از نظر تولید دانه با گیاه سکاله سرآل اختلاف معنی دار ندارد. مقایسه میانگین های عملکرد کاه و دانه در سال های ‮‭1390-188‬ نشان می دهد که سال ‮‭1389‬ با میانگین عملکرد ‮‭2948‬ کیلوگرم در هکتار کاه و با میانگین ‮‭601/2‬ کیلوگرم در هکتار دانه بالاترین تولید را داشته است. در سه سال متوالی گیاه سکاله سرآل با میانگین ‮‭3072‬ کیلوگرم کاه خشک در هکتار بالاترین عملکرد را داشته است. از نظر عملکرد دانه گیاه جو با میانگین ‮‭788/7‬ کیلوگرم در هکتار دانه بالاترین عملکرد را داشته ولی با گیاه سکاله سرآل با میانگین ‮‭768/9‬ کیلوگرم در هکتار دانه اختلاف معنی دار ندارد. مقایسه میانگین اثر متقابل عملکرد کاه و دانه نشان می دهد که گیاه سکاله سرآل در سال دوم با میانگین ‮‭4828‬ کیلوگرم در هکتارکاه بالاترین عملکرد کاه را داشته است. گیاهان تریتیکاله و جو بترتیب با میانگین ‮‭4213‬ و ‮‭4026‬ کیلوگرم در هکتارکاه در رتبه دوم قرار دارند.از نظر تولید دانه سکاله سرال در سال دوم با میانگین ‮‭1159‬ کیلوگرم در هکتار در رتبه اول و گیاهان تریتیکاله و سکاله سرآل بترتیب با میانگین ‮‭959/3‬ و ‮‭949/7‬ کیلوگرم در هکتار دانه در رتبه دوم قرار دارد. در سه سال گیاه جو در رتبه سوم قرار دارد. آنالیز محصول نشان می دهد سکاله سرآل و تریتیکاله از نظر درصد پروتیین خام نسبت به جو و سکاله مونتانوم در جایگاه بالاتری قرار دارند. با توجه به میزان بارندگی ها در سه سال اجرای آزمایش تاثیر بارندگی روی تولید کاملا روشن است. همچنین مشخص گردیده در صورت بارندگی مناسب (بالاتر از‮‭300‬ میلیمتر) گیاه سکاله سرآل توانایی بالایی برای تولید کاه و دانه دارد. در شرایط ‮‭300-250‬ میلیمتر گیاه تریتیکاله هم می تواند با سکاله سرآل رقابت نماید. ولی در شرایط کاهش بارندگی حدود ‮‭200‬ میلیمتر گیاه جو مناسب و می تواند مقدار قابل قبول دانه تولید نماید. بنابراین توصیه می گردد در شرایط مشابه با بارندگی بالاتر از ‮‭300‬ میلیمتر گیاه سکاله سرآل و‮‭300-250‬ میلیمتر گیاه تریتیکاله هم می توان کشت نمود و در بارندگی کمتر(‮‭200‬ میلیمتر )گیاه جو کشت گردد. واژه های کلیدی: سکاله سرآل، چاودار، جو، ماشک و کشت مخلوط