امیر یزدان سپاس
مسعود کامل
غلامرضا امین زاده
بهروز محمدی
شهرام شاهعلی نژاد

کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان واقع شده است. با توجه به پایین بودن متوسط بارندگی ها در کشور، دستیابی به ارقام گندم متحمل به تنش کم آبی در برنامه های به نژادی از اولویت خاصی برخوردار است. این بررسی به منظور انتخاب ژنوتیپ های گندم نان زمستانه و بینابین با عملکرد بالا در شرایط تنش قطع آبیاری پس از مرحله گلدهی با استفاده از تعداد ‮‭26‬ لاین انتخاب شده از آزمایشات مقدماتی مقایسه عملکرد سراسری سال زراعی ‮‭1389-90‬ ایستگاه های تحقیقاتی سرد کشور، در سال زراعی ‮‭1390-91‬ در زنجان و اردبیل اجرا شد. آزمایشات در قالب طرح آماری ‭RCBD ‬با سه تکرار اجرا شدند. به منظور عدم وجود رطوبت در خاک در مرحله گلدهی گیاه، آبیاری آزمایشات در هر دو ایستگاه در مرحله آبستنی گیاه ‭(Booting stage) ‬قطع شد و تا پایان فصل زراعی و برداشت محصول آبیاری دیگری انجام نپذیرفت. در پایان فصل زراعی و پس از برداشت تجزیه واریانس مرکب انجام پذیرفت. دامنه عملکرد لاین ها بین ‮‭2554‬ و ‮‭5063‬ و میانگین آنها ‮‭4286‬ کیلوگرم در هکتار بود. با استفاده از روش رتبه بندی تعداد ‮‭14‬ لاین برتر انتخاب شدند. دامن عملکرد لاین های انتخابی بین ‮‭4095‬ تا ،‮‭5063‬ میانگین آنها ‮‭4587‬ و انحراف معیار آنها ‮‭307‬ کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد لاین ها در اردبیل بیشتر از زنجان بود بطوریکه میانگین در اردبیل ‮‭4684‬ و در زنجان ‮‭3889‬ کیلوگرم در هکتار بود. لاین های انتخابی به آزمایش سازگاری تنش خشکی ‭ERWYT-CD‬‮‭91‬ که در سال های زراعی ‮‭1391-92‬ در 5 ایستگاه تحقیقاتی (کرج، زنجان، اراک، همدان و تبریز) اجرا می گردد هدایت شدند. واژه های کلیدی : گندم، قطع آبیاری، تجزیه مرکب، عملکرد و پایداری