بررسی سازگاری و عملکرد برخی گونه های آویشن در دیم زارهای مختلف کشور-کردستان

این تحقیق بمنظور بررسی سازگاری، عملکردسرشاخه، تولید و کیفیت اسانس گونه های مختلف گیاه دارویی آویشن در شرایط دیم، در ایستگاه تحقیقات سارال در استان کردستان بمدت 5 سال از ‮‭1386‬ تا ‮‭1390‬ اجرا گردید. این آزمایش در قالب کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. گونه های آویشن شامل ‭pubescens‬، ‭Th. fedtschenkoi‬، ‭Thymus vulgaris‬، ‭ daenensis‬، ‭Th. Th. ‬و ‭Th. fallax ‬به عنوان عامل اصلی و تراکم بوته در واحد سطح شامل ،‮‭6 4‬ و 8 بوته در مترمربع به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. عملکرد سرشاخه خشک، ارتفاع گیاه، تعداد ساقه گلدار و قطر کانوپی و نیز درصد و عملکرد اسانس و ترکیبات اسانس کلیه واحدهای آزمایشی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد گونه های آویشن و سطوح تراکم بوته و از نظر عملکرد ماده خشک، درصد و عملکرد اسانس تولید شده در واحد سطح تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند. بالاترین میانگین عملکرد سرشاخه خشک تولید شده در سالهای ‮‭1388‬تا‮‭1390‬ در تراکم 8 بوته در مترمربع به ترتیب 5/،‮‭1634 185‬ و ‮‭3559‬ کیلوگرم در هکتار بود و حداقل عملکرد هرسال در تراکم 4 بوته در مترمربع بدست آمد. تجزیه مرکب داده ها برتری تراکم کشت 8 بوته در مترمربع با میانگین عملکرد ‮‭1793‬ کیلوگرم در هکتار را نشان داد. عملکرد اسانس در سالهای مختلف روند افزایشی داشت و در سالهای ‮‭1388‬تا‮‭1390‬ به ترتیب ‮‭831‬/،‮‭27/32 3‬ و ‮‭30/31‬ کیلوگرم در هکتار و همچنین تجزیه مرکب میانگین ها با ‮‭30/49‬ کیلو گرم در هکتار نشان از موفقیت تراکم کشت 8 بوته در مترمربع داشت. در سال ‮‭1388‬ گونه ‭Th. pubescens ‬با عملکرد ‮‭189/1‬ و ‮‭4/428‬ کیلوگرم در هکتار به ترتیب سرشاخه خشک و عملکرد اسانس، برتر از سایر گونه ها بود. در سال ‮‭1390‬ گونه ‭Th. fedtschenkoi ‬با تولید وزن خشک ‮‭3637‬ کیلوگرم در هکتار و گونه ‭Th. pubescens ‬با ‮‭62/59‬ کیلوگرم در هکتار اسانس برتر از سایر گونه ها بودند و گونه ‭Th. vulgaris ‬در پایین ترین سطح قرار داشت. تجزیه مرکب داده ها برتری گونه ‭Th. fedtschenkoi ‬را از نظر میانگین 3 ساله عملکرد وزن خشک (‮‭1777‬کیلوگرم در هکتار) و برتری گونه ‭Th. pubescens ‬را با ‮‭32/56‬ کیلوگرم در هکتار عملکرد اسانس نشان داد. واژه های کلیدی: گیاه دارویی - آویشن- تراکم بوته - سازگاری عملکرد سرشاخه- دیم- اسانس