فرخنده سلیمی نژاد
مهدی عظیمی
راضیه خادمی

کنترل عوامل محیطی در ارتقای سلامت انسان نقش اساسی و کلیدی دارد. بیماری های ناشی از غذا یکی از مشکلات گسترده و روبه رشد در جوامع بشری توسعه یافته و در حال توسعه می باشند. پدافند غذایی، پیش بینی یک مکان مناسب برای بررسی مواد غذایی است که بتوان مواد غذایی که به طور عمد با انواع مواد شیمیایی، عوامل بیولوژیکی و یا دیگر مواد مضر آلوده شده اند، شناسایی گردند. آلاینده های شیمیایی یک دسته از آلاینده های مطرح شده در بحث پدافند غیرعامل است که در این تحقیق به بررسی دقیق روش های جداسازی و شناسایی آن ها پرداخته می شود. مواد شیمیایی که عموما به عنوان آلاینده در مواد پروتیینی و لبنی مطرح می شوند شامل، باقی مانده انواع داروها، بی فنیل های پلی کلره ‭(PCBs) ‬و دی اکسین ها، آفت کش ها و فلزات سنگین می باشند. در دامپزشکی ها جهت بررسی باقی مانده دارویی و دیگر آلاینده ها از کبد، کلیه، ماهیچه ها، دنبه و همچنین، ادرار، مدفوع، خون، مو و بافت های شبکیه، شیر و تخم مرغ استفاده می شود. تاکنون، از روش های متعددی برای اندازه گیری کم ی باقی مانده انواع داروها، بی فنیل های پلی کلره ‭(PCBs) ‬و دی اکسین ها، آفت کش ها و فلزات سنگین استفاده شده است. روش های جداسازی و اندازه گیری مطمین بر اساس نوع آلاینده و بافت آلوده شده، انتخاب می شوند. از بین روش های متعددی که برای اندازه گیری و شناسایی آلاینده های آلی استفاده می شوند، روش های کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی‭(GC-MS) ‬و کروماتوگرافی مایع - طیف سنجی جرمی ‭(LC-MS) ‬دقیق تر و قابل اعتمادتر هستند. آنالیز فلزات از دیگر آلودگی ها متفاوت است چون که نمونه قبل از اندازه گیری دستگاهی باید کاملا تخریب شود. زمانی که نمونه بدون ماده آلی به دست آمد، به طور مستقیم به دستگاه اسپکتروسکوپی جذب اتمی شعله ‭(FAAS) ‬تزریق و اندازه گیری انجام می شود. روش دستگاهی دیگری مثل اسپکتروسکوپی پلاسمای القایی ‭(ICP) ‬وجود دارد که برای اندازه گیری چند عنصری مناسب است و می تواند به طیف سنجی جرمی ‭(ICP/MS) ‬متصل شود. این دستگاه ها گران ترند و کار کردن با آن ها نیاز به مهارت دارد، به همین دلیل هنوز در بیش تر آزمایشگاه ها از روش جذب اتمی استفاده می شود.