نایب دانشی
جواد لامعی هروانی
محرم عین اللهی
محمد تکاسی
محمدولی تقدسی
محمدرحیم معینی
بهروز محمدی

به منظور بررسی تاثیر رژیمهای مختلف آبیاری و روشهای کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد، صفات مورفولوژیکی و خصوصیات انبارداری توده محلی پیاز قولی قصه، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در 4 تکرار و به مدت 3 سال (‮‭1383‬ لغایت ‮‭1385‬) در ایستگاه تحقیقات خیرآباد زنجان با مختصات جغرافیایی ‮‭48‬ درجه و ‮‭30‬ دقیقه طول شرقی و‮‭36‬ درجه و‮‭10‬دقیقه عرض شمالی و ارتفاع‮‭1780‬ متر از سطح دریا اجرا گردید. در این آزمایش دورهای آبیاری در کرتهای اصلی، روشهای آبیاری و کاشت در کرتهای فرعی قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری در 4 سطح شامل ‮‭40‬‭=E‬1، ‮‭70‬‭=E‬2، ‮‭100‬‭=E‬3 و‮‭130‬‭=E‬4 میلی متر تبخیر تجمعی در کرتهای اصلی، روشهای آبیاری شامل 1- روش آبیاری شیاری 2- آبیاری کرتی و روش های کاشت شامل 1- روش کشت مستقیم بذری 2- کشت نشایی در کرتهای فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه واریانس سالیانه و مرکب عملکرد کمی و کیفی محصول بر اساس طرحهای اسپلیت پلات فاکتوریل انجام شد و با استفاده از آزمون دانکن میانگین عملکرد کمی و کیفی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اختلاف معنیداری بین تیمارهای آزمایشی در سطح 5 درصد وجود دارد. بررسی اثر دور آبیاری بر میانگین عملکرد نشان داد که حداکثر محصول از دور آبیاری ‮‭40‬ میلیمتر تبخیر به مقدار ‮‭60/8‬ تن در هکتار حاصل شد و در مقایسه میانگین عملکرد در گروه ‭a ‬قرار گرفت. دورهای آبیاری ‮‭70‬ ، ‮‭100‬ و ‮‭130‬ میلی متر نیز به ترتیب با میانگین عملکرد ‮‭88‬/،‮‭40/23 48‬ و ‮‭32/21‬ تن در هکتار در گروه های ‭b ‬، ‭c ‬و‭d ‬قرار گرفتند. بررسی اثر روشهای آبیاری نیز نشان داد که حداکثر عملکرد از روش آبیاری کرتی به دست آمد. لیکن اثر روشهای کشت بر عملکرد پیاز در سطح 5 درصد معنیدار نبود. نتایج نشان داد که اثر روشهای کاشت بر کارایی مصرف آب در سطح 5 درصد معنیدار است و بیشترین کارایی مصرف آب با ‮‭10/295‬ کیلوگرم پیاز بر متر مکعب آب مصرفی با روش کشت نشایی بدست آمد. ارزیابی اقتصادی تیمارها با استفاده از نسبت منفعت به هزینه نشان داد که کشت نشایی محصول پیاز و استفاده از روش آبیاری غرقابی اقتصادی ترین شیوه تولید این محصول می باشد. واژه های کلیدی: پیاز، عملکرد، دور آبیاری، کارآیی مصرف آب، ارزیابی اقتصادی، منفعت به هزینه