غلامرضا دریانبرد
اکبر پورغلامی
غلامعلی بندانی
حسن فضلی
مهدی یوسفیان
فرهاد کی مرام
فرامرز باقرزاده
حسین طالشیان
علی رضائی نصرآباد
محمد لاریجانی
رضا نهرور
حسن مقصودی
محمد صلواتیان
محمدرضا رمضانی
صاحبعلی قربانی
فرزاد الیاسی
مهدی بزرگتبار
علی دشتی
عیسی دوجی
نوروزعلی باقری

این تحقیق به منظور تعیین ترکیب طولی، سنی، محاسبه پارامترهای رشد و مرگ و میر ماهیان استخوانی و بررسی روند تغییرات صید و تلاش صیادی در سواحل ایرانی دریای خزر طی سالهای ‮‭90‬‮‭1389‬ و ‮‭91‬‮‭1390‬ انجام شد. در سالهای ‮‭90‬‮‭1389‬ و ‮‭91‬‮‭1390‬ میانگین ( انحراف معیار) طول چنگالی ماهی سفید به ترتیب ‮‭38/8 6/1‬ و ‮‭38/3 6/4‬ سانتیمتر و وزن کل به ترتیب ‮‭780/9 381/9‬ و ‮‭749/2 393/4‬ گرم محاسبه شد. بیشترین فراوانی در طبقه طولی ‮‭40‬‮‭38‬ سانتیمتر مشاهده گردید و فراوانی ماهیان غیراستاندارد به ترتیب ‮‭41/3‬ و ‮‭45/5‬ درصد محاسبه شد. دامنه سنی 2 تا ‮‭10‬ ساله بوده و ماهیان 3 تا 5 ساله به ترتیب با ‮‭85/8‬ و ‮‭82/2‬ درصد بیشترین فراوانی را داشتند. مقدار ضریب رشد ‭(K)‬، طول بینهایت ‭(L ) ‬و ضریب بهره برداری ‭(E) ‬به ترتیب ‮‭17‬/،‮‭63/4 0‬ سانتیمتر و ‮‭0/57‬ محاسبه شد. در سالهای ‮‭90‬‮‭1389‬ و ‮‭91‬‮‭1390‬ میانگین ( انحراف معیار) طول چنگالی ماهی کفال طلایی به ترتیب ‮‭33/8 6/4‬ و ‮‭33/3 6/6‬ سانتیمتر و وزن کل به ترتیب ‮‭430/8 255/6‬ و ‮‭429/8 267/6‬ گرم محاسبه شد و بیشترین فراوانی به ترتیب در طبقات طولی ‮‭32‬‮‭30‬ و ‮‭30‬‮‭28‬ سانتیمتر مشاهده گردید. فراوانی ماهیان غیراستاندارد نیز به ترتیب ‮‭24/3‬ و ‮‭32/7‬ درصد محاسبه شد. دامنه سنی 2 تا ‮‭12‬ ساله بوده و ماهیان 3 تا 5 ساله با بیش از ‮‭70‬ درصد بیشترین فراوانی را داشتند. مقادیر K، ‭L ‬و ‭E ‬به ترتیب ‮‭11‬/،‮‭71/2 0‬ سانتیمتر و ‮‭0/67‬ محاسبه شد. میانگین ( انحراف معیار) طول چنگالی ماهی کپور در سالهای ‮‭90‬‮‭1389‬ و ‮‭91‬‮‭1390‬ به ترتیب ‮‭36/2 13/8‬ و ‮‭38/6 10/6‬ سانتیمتر و وزن کل به ترتیب ‮‭1159/4 1278/8‬ و ‮‭1197/1 971/4‬ گرم محاسبه شده و بیشترین فراوانی به ترتیب در طبقات طولی ‮‭25‬‮‭23‬ و ‮‭37‬‮‭35‬ سانتیمتر مشاهده گردید. فراوانی ماهیان غیراستاندارد به ترتیب ‮‭49/4‬ و ‮‭38/0‬ درصد محاسبه شد. دامنه سنی 1 تا ‮‭18‬ ساله بوده و در سال ‮‭90‬‮‭1389‬ ماهیان 2 ساله با ‮‭34/5‬ درصد و در سال ‮‭91‬‮‭1390‬ ماهیان 4 ساله با ‮‭34/8‬ درصد بیشترین فراوانی را داشتند. مقادیر K، ‭L ‬و ‭E ‬به ترتیب ‮‭10‬/،‮‭77/2 0‬ سانتیمتر و ‮‭0/49‬ محاسبه شد. در سالهای ‮‭90‬‮‭1389‬ و ‮‭91‬‮‭1390‬ به ترتیب ‮‭131‬ و ‮‭128‬ شرکت تعاونی پره فعال بوده و تلاش صیادی آنها به ترتیب ‮‭50184‬ و ‮‭42255‬ بار پره کشی ثبت شد. مقدار صید در واحد تلاش به ترتیب ‮‭182/9‬ و ‮‭205/6‬ کیلوگرم در هر پره کشی محاسبه شد. مقدار صید کل با احتساب صید قاچاق به ترتیب ‮‭16601/5‬ و ‮‭17034/1‬ تن برآورد شد و ماهی سفید و کفال ماهیان به ترتیب با ‮‭86‬ و ‮‭88‬ درصد بیشترین فراوانی را در ترکیب صید داشتند. تلاش صیادی، مقدار صید کل و صید در واحد تلاش ماهیان استخوانی در چند سال اخیر روندی کاهشی داشته و با توجه به مقادیر زیاد ضریب بهره برداری، این روند کاهشی بدلیل فشار صید بر ذخایر ماهی سفید، کفال ماهیان و ماهی کپور می باشد. مقدار صید سالانه ماهیان استخوانی کاملا بستگی به مقدار رهاسازی بچه ماهیان داشته و سهم تکثیر طبیعی در بازسازی ذخایر بسیار ناچیز می باشد. واژه های کلیدی: دریای خزر، ماهیان استخوانی، ماهی سفید، کفال طلایی، پارامترهای رشد و مرگ و میر