حسن جهانبازی گوجانی
حسن مداح عارفی
یعقوب ایرانمنش
محمود طالبی
حمید مهین پور

پسته وحشی یکی از گونه های اقتصادی منطقه رویشی زاگرس به شمار می آید. تولید دانه روغنی و امکان استخراج روغن از بذر آن یکی از مزیت های اقتصادی بنه محسوب میگردد. به منظور تعیین میزان تولیدبذر، درصد روغن ، ترکیبات شیمیایی به ویژه اسیدهای چرب و برآورد ارزش اقتصادی بهره برداری از روغن پسته وحشی این طرح تحقیقاتی در جنگلهای قلعه مدرسه لردگان به اجرا درآمد. ابتدا در کلاسه های قطری ‮‭10-50‬ سانتیمتر تعداد 3 اصله درخت در هر کلاسه انتخاب و با برداشت بذر آنها در پایان فصل رویش امکان اندازه گیری میزان تولید بذر و روغن در هر کلاسه قطری فراهم گردید. نتایج نشان داد که به طور متوسط تولید روغن برای هر درخت در کلاسه های قطری مختلف(‮‭10-50‬ سانتیمتر) به روش شیمیایی ‮‭27/75‬ درصد و به روش مکانیکی ‮‭19/53‬ درصد است.بیشترین میزان تولید روغن به روش سوکسله مربوط به کلاسه قطری ‮‭45‬ سانتیمتر وبه میزان ‮‭32/2‬ درصد وکمترین مقدار ‮‭25/18‬ درصد متعلق به کلاسه قطری ‮‭10‬ سانتیمتر است. در مقابل در روش تحت فشار حداکثر روغن استخراج شده ‮‭24/81‬ درصد است که مربوط به کلاسه قطری ‮‭50‬ سانتیمتر می باشد وکمترین میزان ‮‭16/85‬ درصد حاصل از درختان کلاسه قطری ‮‭40‬ سانتیمتر است. تجزیه نمونه های روغن نشان میدهد که در مجموع ‮‭11‬ نوع اسید چرب شامل 7 اسید چرب غیر اشباع شامل اولییک، ایزوسیساولییک، لینولییک، لینولنیک،پالمیتولییک، گادوییک و بهنیک و 4 اسید چرب اشباع شامل پالمیتیک، استیاریک، میرستیک و آراشیدیک در روغن بنه وجود دارد. بر اساس برآورد بعمل آمده حدود ‮‭4674384‬ کیلوگرم بذر بنه و با توجه به این مقدار در مجموع به روش شیمیایی ‮‭1281951/09‬ کیلوگرم روغن و به روش تحت فشار(مکانیکی) ‮‭916766/66‬ کیلوگرم روغن بنه در استان چهارمحال و بختیاری هر یک سال در میان قابلیت تولید دارد. درآمد حاصل از فروش روغن و کنجاله بنه در هر دوره حدود ‮‭380‬ میلیارد ریال است. کلمات کلیدی پسته وحشی، ‭Pistacia mutica‬، روغن ، بذر، ارزش اقتصادی،استان چهارمحال و بختیاری.