محمدامین حجازی
حاجیه لطفی
حامد جعفرزاده
سیامک علیزاده

نقش ارگانیسم های پروبیوتیکی به عنوان درمان تکمیلی و جایگزین در مقابله با تعداد زیادی از اختلالات معده ای-روده ای و توانایی آنها در بالا بردن پاسخ ایمنی از طریق تولید باکتریوسین ها، شبه باکتریوسین ها و سایر ترکیبات، توجه جهانی را به خود جذب می کند. بعلاوه، استفاده درمانی آنها در کاهش کلسترول باعث افزایش کاربرد آنها به عنوان پروبیوتیکهای موثر برای انسان می شود. در این طرح فعالیت آنتاگونیستی و کاهش کلسترول ‮‭79‬ نمونه از سویه های با پتانسیل پروبیوتیکی که از محصولات لبنی مختلف شامل پنیر، ماست، دوغ، کره و کشک از مناطق مختلف آذربایجان جداسازی شده بودند، بررسی شده است. میزان کاهش کلسترول محیط کشت ( غلظت نهایی ‮‭300‬ میکروگرم بر میلی لیتر) توسط ایزوله ها با روش فتال آلدیید اندازه گیری شد. بر اساس مقدار جذب کلسترول ایزوله ها به سه گروه طبقه بندی شدند. گروه اول شامل ایزوله هایی بودند که جذب کلسترول کمتر از ‮‭100‬ میکروگرم بر میلی لیتر داشتند. در این گروه 3 ایزوله لاکتوباسیلوس برویس، 4 ایزوله لاکتوباسیلوس کازیی، 2 ایزوله انتروکوکوس فکالیس و دو ایزوله ‭Lactobacillus sp ‬، ‭Enterocccus sp ‬نیز در این گروه قرار گرفتند. گروه دوم جذب کلسترول بین ‮‭100‬تا ‮‭165‬ میکروگرم بر میلی لیتر داشتند که ‮‭12‬ ایزوله لاکتوباسیلوس کازیی، ‮‭13‬ ایزوله لاکتوباسیلوس برویس، ‮‭14‬ ایزوله لاکتوباسیلوس پلانتاروم ، ‮‭16‬ ایزوله انتروکوکوس فسیوم ، 3 ایزوله انتروکوکوس فکالیس و 3 ایزوله انتروکوکوس دورانس در این گروه قرار گرفتند. گروه سوم شامل ایزوله هایی بودند که جذب کلسترول بیش از ‮‭165‬ میکروگرم بر میلی لیتر داشتند و این ایزوله ها مربوط به 3 ایزوله لاکتوباسیلوس پلانتاروم، 2 ایزوله انتروکوکوس فسیوم و یک ایزوله انتروکوکوس فکالیس بودند. در بخش دوم آزمایشات، فعالیت آنتاگونیستی ایزوله ها برعلیه هفت باکتری بیماریزا ( لیستریا منوسایتوزنز، شیگلافلکسنری، اشرشیاکولی، کلبسیلا پنومونیا، باسیلوس سریوس، استافیلوکوکوس اوریوس و یرسینیا انتروکولیتیکا) با روش انتشار دیسک و چاهک انجام گرفت. اثرات بازدارندگی ترکیبات اسیدی در شرایط ‭pH ‬طبیعی سوپرناتانت و اثرات ترکیبات باکتریوسینی در ‭pH ‬خنثی (رسانیدن ‭pH ‬سوپرناتانت به خنثی با ‭NaOH ) ‬بررسی شد. این ترکیبات قدرت بازدارندگی را با ایجاد هاله بازدارندگی ( بر حسب میلی متر) نشان دادند. بیشترین بازدارندگی بر علیه لیستریا منوسایتوزنز و کمترین بازدارندگی بر علیه استافیلوکوکوس اوریوس توسط ایزوله ها نشان داده شد. ‮‭15‬ ایزوله لاکتوباسیلوس برویس و ‮‭17‬ ایزوله لاکتوباسیلوس پلانتاروم هاله بازدارندگی بین ‮‭4/5 -1‬ میلی متر، ‮‭14‬ ایزوله لاکتوباسیلوس کازیی هاله بازدارندگی بین ‮‭6/5 -2‬ میلی متر، 5 ایزوله انتروکوکوس فکالیس هاله بازدارندگی به اندازه ‮‭4-1‬ میلی متر، ‮‭19‬ ایزوله انتروکوکوس فسیوم هاله بازدارندگی بین ‮‭6-1‬ میلی متر، 4 ایزوله انتروکوکوس دورانس هاله بازدارندگی بین ‮‭6-1‬ میلی متر ، ایزوله لاکتوباسیلوس ‭sp ‬هاله بازدارندگی بین ‮‭2-1‬ میلی متر و ایزوله انتروکوکوس ‭sp ‬هاله بازدارندگی بین ‮‭6-1‬ میلی متر را نشان دادند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که ایزوله های لاکتوباسیلوس و انتروکوکوس که از محصولات لبنی سنتی جداسازی شده و مقاوم به اسید و نمکهای صفراوی هستند، خصوصیات مهم پروبیوتیکی دیگری مانند قدرت کاهش کلسترول و مهارکنندگی پاتوژنها را با تولید ترکیبات اسیدی و باکتریوسینی دارا هستند. از بین گونه های لاکتوباسیلوس، گونه پلانتاروم دارای بیشترین مقدار جذب کلسترول و گونه لاکتوباسیلوس کازیی بیشترین قدرت مهارکنندگی پاتوژنها را دارا بود. از بین گونه های انتروکوکوس، دو گونه فکالیس و فسیوم بیشترین جذب کلسترول را داشتند و گونه های فسیوم و دورانس بهترین گونه با بالاترین هاله بازدارندگی بودند. واژه های کلیدی: جذب کلسترول، خاصیت آنتی باکتریال، باکتریهای بیماریزا، پروبیوتیک، محصولات لبنی سنتی.