علی حسینی قرالری
رئوف کلیائی
حسن حاج نجاری

سیب یکی از محصولات مهم و اقتصادی در ایران بوده و کنترل آفات مربوط به آن اهمیت زیادی دارد. یکی از مهمترین آفات چوبخوار در ایران، کرم خراط،‭(Lep.: Cossidae) Zeuzera pyrina L. ‬، است. این آفت دارای میزبانصهای مهمی نظیر درختان سیب، گلابی، گردو و به میصباشد. خسارت آفت در استانصهای شرقی و مرکزی کشور شدید است. فعالیت آفت باعث خشکیدگی سرشاخهصها، کاهش محصول و در نهایت خشکیدگی درختان میصشود. بنابراین، ارزش خسارت وارده با احتساب هزینه کاشت مجدد و زمان لازم جهت به ثمر نشستن و تولید اقتصادی محصول، بسیار زیاد میصباشد. استفاده از ارقام مقاوم و شناسایی مکانیسمصهای مقاومت در درختان مقاوم نسبت به این آفت میصتواند در بهینه کردن مدیریت آن و حفظ محیط زیست از اثرات سو سموم موثر باشد. در تحقیق حاضر ارقام مختلف سیب در باغ کلکیسون موسسه تحقیقات نهال و بذر (البرز- کمال شهر) از نظر تفاوت در میزان خسارت این آفت مورد بررسی قرار گرفتند. از میان ژنوتیپصهای سیب موجود در این کلکسیون، ‮‭17‬ واریته، که هر یک دارای 3 اصله درخت هم سن بودند، انتخاب و میزان فضولات ریخته شده در زیر درخت (تخمین بر مبنای میزان فضولاتی که در یک قاشق غذاخوری فرضی جا میصشد) و تعداد سوراخصهای فعال بر روی تنه درختان تا ارتفاع ‮‭1/5‬ متری، در طی سالصهای ‮‭1389‬ و ،‮‭1390‬ در قالب طرح کرتصهای کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. ارقام ‭Northern spy ‬، ‭Jonathan ‬، ‭Prime Gold ‬و ‭Red spur cooper ‬بر اساس بررسیصهای دو ساله به دلیل عدم خسارت، و ارقام ‭Red Delicious ‬، ‭Nayan-e Aranghe ‬و ‭Golab-e Isfahan ‬به دلیل خسارت کمتر در مقایسه با سایر ارقام، جهت مطالعه تکمیلی توصیه میصگردند. مکانیسمصهای مقاومت در این ارقام باید بررسی شده و در نهایت ژنهای مولد این مکانیسمها به ارقام دارای راندمان بالا منتقل گردند.