مهران لشنی زند
عبدالرسول تلوری
ایرج ویس کرمی
کیانفر پیامنی

برآورد سیلاب طراحی از جمله مهمترین مطالعات مورد نیاز در پروژه های منابع آب، بویژه کانال های انتقال آب شهری و طرح های سد سازی می باشد. نخستین قدم در برآورد سیلاب طراحی، انتخاب بارش طراحی است. بارش طراحی که پایه سیلاب طراحی است با ویژگی های مشخص می شود که از جمله مهمترین این ویژگی ها توزیع زمانی بارندگی است. بارش طراحی دارای شدت ثابت و یکنواخت نیست و در عمل در طول مدت وقوع بارندگی دارای شدتهای مختلف است. برای تعیین شدت باران طرح باید از یک الگوی مناسب استفاده کرد که این الگو چگونگی ریزش باران طی زمان بارندگی را تعیین می کند و آن را اصطلاحا توزیع زمانی یا الگوی زمانی باران طراحی می نامند. در این تحقیق با بررسی داده های مشاهداتی هشت ایستگاه باران نگاری، اقدام به استخراج منحن ی های تجمعی بدون بعد رگبارهای منتخب نموده و با بکارگیری سه روش میانگین ترسیمی، احتمالاتی و میانگین محاسباتی الگو های توزیع زمانی بارش تعیین شده است. با بررسی الگو های توزیع زمانی بارش به روش میانگین محاسباتی، مشخص گردید که فقط الگو های توزیع زمانی بارش ایستگاههای خرم آباد و کشور در تداوم های مختلف قابل اعتماد می باشند.در روش احتمالاتی با تقسیم بندی کل رگبارها به رگبارهای چارک اول، دوم، سوم و چهارم مشخص شدکه رگبارهای چارک دوم و سوم به ترتیب با ( ‮‭36‬ و ‮‭29‬ درصد از کل رگبارها ) بیشترین فراوانی را بخود اختصاص داده اند. با بررسی الگو های توزیع زمانی بارش به روش میانگین ترسیمی مشاهده گردیدکه در تداوم های پایین (3و6 ساعته) منحنی های تجمعی متوسط انحنای بیشتری داشته ، تقریبا ‭S ‬شکل می باشند ولی برای تداوم های بالاتر (‮‭12‬ و ‮‭24‬ ساعته) از انحنای منحنی های تجمعی متوسط کاسته شده به خط مسقیم نزدیک می شوند. که این ام ر می تواند نمایانگر وجود الگوی شدت بارش یکنواخت در تداوم های بالا باشد. مقایسه الگوهای توزیع زمانی بارش های 6 و ‮‭24‬ ساعته استان با الگوهای تیپ ‭SCS ‬در تحقیق حاضر نشان می دهد که الگوی توزیع زمانی بارش های 6 ساعته استان لرستان مطابقت نسبتا مناسبی با الگوی تیپ A2 سازمان حفاظت خاک آمریکا دارد، لیکن در تداوم ‮‭24‬ ساعته الگوی توزیع زمانی بارش های استان با هیچ یک از الگوی تیپ ارایه شده توسط ‭SCS ‬منطبق نمیصباشند. واژهصهای کلیدی : الگو ی توزیع زمانی بارش - سیلاب طراحی - بارش طراحی - استان لرستان - ایستگاه باران نگاری.