حمیدرضا وجدانی
موسی سلگی
علی محمد جعفری
محسن سیدان
حبیب اله نصرتی
معصومه اشتری

این تحقیق به منظور بررسی نتایج اجرای طرح مهندسان ناظر، از جهت کمی و کیفی، بررس مشکلات طرح و تهیه پیشنهادات اصلاحی برای آن، طی سال های ‮‭1388‬ و ‮‭1389‬ اجرا شده و از نوع کاربردی می باشد. در اولین مراحل اجرای طرح مشخص گردید که نظارت اجراشده جز در خصوص گندم در استان در سطحی ناچیز، در محدوده زمانی کم و جدید بوده و عملا بررسی نتایج تنها برای گندم امکانپذیر شده است. در مسیر اجرای این طرح تحقیقاتی از دو پرسشنامه جهت بررسی دو جامعه آماری بهره گیری شده است. پرسشنامه ناظران (با هدف تمام شماری که موفق به تکمیل ‮‭112‬ پرسشنامه از ‮‭168‬ ناظر گندم شده)، و پرسشنامه بهره برداران نمونه (به توصیه جدول مورگان به تعداد ‮‭384‬ پرسشنامه)تکمیل شد. مقایسه گروه نمونه تحت نظارت و گروه بدون نظارت از جهت هزینه ها (در اقلام عمده ای که بررسی شد)، هزینه گروه تحت نظارت آبی را 9/%0 بیشتر و دیم را 6/%0 کمتر از گروه بدون نظارت نشان می دهد. میانگین تولید در اراضی تحت نظارت آبی %5 و در اراضی دیم %2 بیشتر از گروه بدون نظارت بوده است. در بررسی کیفیت گندم، با در نظر گرفتن قیمت فروش گندم به عنوان شاخص کیفیت گندم تولید شده، مشخص شد که گروه تحت نظارت گندم آبی خود را 5/%1 و گندم دیم را 7/%1 گرانتر فروخته اند. درآمد ناخالص گروه تحت نظارت آبی 8/%7 و دیم 4/%2 بیشتر از گروه بدون نظارت است ؛ اما معنی دار بودن تفاوت بین دو گروه در موارد مذکور از نظر آماری معنی دار نگردید. بین وسعت اراضی بهره برداری ها با تمایل به تامین قسمتی از حق الزحمه ناظران رابطه مثبت و معنی داری به دست آمد. در راس مشکلات طرح نظارت در زمان حاضر، کمبود دستمزد ناظران، عدم امنیت شغلی ناظران و سردر گمی در برنامه نظارت و موضوع ناظران است. بومی بودن ناظران و شغل پدری ناظران در نگرشی که به طرح داشته اند اثر داشته است. نظام ارتباطی و اطلاع رسانی در طرح ضعف زیادی دارد. در مجموع می توان گفت اجرای طرح اثرات معنی داری در تولید نداشته، در خودگردانی طرح و واگذاری تامین هزینه های نظارت به بهره برداران موفق نبوده و در ایجاد اشتغال پایدار برای مهندسان ناظر موفقیت خیلی کمی(در قالب شرکت هایی که بعدا تشکیل شدند،) داشته است ؛ به نظر می رسد منفعت اصلی حاصل شده در طرح، ایجاد تجربه ی ارتباط میدانی بین فارغ التحصیلان کشاورزی با بهره برداران بوده که با هزینه ای نسبتا پایین به دست آمده و با برنامه ریزی و بهره گیری از تجربیات حاصل شده می تواند منفعت قابل توجهی از طرح به دست دهد. واژه های کلیدی: مهندسان ناظر کشاورزی ، گندم ، استان همدان