محمد فیاض
ناصر باغستانی میبدی
محمدتقی زارع

رویشگاهای مرتعی ایران متنوع و هر کدام ار آن ها دارای ترکیب خاصی از گونه های گیاهی می باشند. هر یک از گونه ها خصوصیات رویشی و فنولوژی متفاوت در طول دوره رشد از خود بروز می دهند و درجه خوشخوراکی آن ها پیوسته تغییر می یابد. بدون شناخت این پدیده مهم، برنامهریزی و مدیریت مرتع و دام مقدور نمیباشد. به همین منظور رفتار چرایی بز بومی یزدی در سایت مرتعی ندوشن استان یزد طی دوره چهار ساله (‮‭1386-1389‬) تحت بررسی قرار گرفت. برای انجام این پژوهش، در آغاز هر سال یک راس ماده بزسه ساله به عنوان نماینده گله نشاندار ودر کل آمار برداری ها ی سالانه از آن استفاده گردید. تعیین شاخص های مورد نظر دربخشی از مطالعه رفتار چرای دام با ‭GPS ‬انجام شد. تعیین ارزش رجحانی گیاهان در طول فصل چرا به دو روش زمانی سنجی و استفاده از داده های درصد بهره برداری صورت گرفت. نتایج نشان داد که بز بومی منطقه حداکثر مسافتی معادل ‮‭21/2‬ کیلومتر در روز می پیماید و سرعت حرکت آن بین ‮‭0/2‬ تا 3 کیلومتر در ساعت می باشد. نتایج مطالعه ارزش رجحانی گیاهان حاکی از تمرکز چرای دام بر روی 5 گونه ‭Stipa barbata‬، ‭Artemisia sieberi Stip caucasica ‬، ، ‭Iris songarica ceratoides Eurotia ‬و مجموع گیاهان یکساله بوده است. بز بومی یزدی در عرصه تحت مطالعه در هر شرایطی بیش از ‮‭85‬ درصد زمان چرای خود را بر روی گیاهان مذکور تمرکزداده است. در آغاز فصل چرای سال های معمول تا مساعد، ارزش رجحانی گیاهان یکساله بیش از گیاهان چند ساله بوده است. واژه های کلیدی‭: Stipa barbata‬، ‭Artemisia sieberi‬، ‭Stipa caucasica‬رفتار چرایی، ارزش رجحانی، بز، یزد.