موسی نجفی نیا
محسن مروتی
احمد حیدری
داود مومنی

یکی از مهمترین موانع در صدور محصولات کشاورزی (خصوصا تره بار و سبزیجات)، مخاطرات میزان باقیمانده سموم در این محصولات می باشد. خیار یکی از میوه هایی است که از نظر میزان مصرف سرانه در بین خانواده های ایرانی از جایگاه خاص برخوردار است. سم رورال تی اس که برای مبارزه با بیماریهای قارچی مختلف روی گیاهان زراعی و باغی توصیه شده است در سطح وسیعی در گلخانه ها و مزارع خیار منطقه جیرفت و کهنوج استفاده می شود. این تحقیق به منظور مقایسه اثر نوع سمپاش های مختلف در کنترل بیماری لکه برگی خیار و بررسی میزان باقیمانده این سم انجام شد. عملیات صحرایی کاشت خیار در شرایط گلخانه، اعمال تیمارها و ارزیابی بیولوژیکی اثر سمپاشهای متفاوت در کنترل بیماری در مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت و کهنوج انجام گرفت. نمونه برداری لازم انجام و به بخش تحقیقات آفتکشها، موسسه تحقیات گیاهپزشکی ارسال و عملیات آزمایشگاهی بررسی میزان باقیمانده سموم و ارزیابی فیزیکی سمپاشها مطابق روشهای استاندارد در بخش تحقیقات آفتکشها انجام گردید. ارزیابی بیولوژیکی نشان داد بیشترین میزان مصرف آب در زمان کاربرد سمپاش معمولی فرغونی با سرلانس معمولی (‮‭603‬ لیتر در هکتار) و کمترین میزان مصرف آب در زمان کاربرد سمپاش الکترواستاتیک (‮‭195‬) میباشد. از نظر تاثیر سم در کنترل بیماری بین تیمارها تفاوت معنی داری مشاهده نگردید. نتایج ارزیابی فیزیکی با استفاده از کارتهای حساس نشان داد در سمپاش اتومایزر پشتی معمولی و سمپاش با هد الکترواستاتیک عمدتا قطرات سم صبر روی گیاه قرار گرفته و نسبت به سمپاش-های میکرونر و فرغونی دریفت قابل توجه نداشته است و عمده قطرت روی گیاه متمرکز شدهصاند. بررسی کارتصهای حساس در سمپاش میکرونر نشان از دریفت سم در قسمتصهای غیر هدف میصباشد که احتمالا ریز شدن بیش از حد قطرات سم میصتواند عامل آن باشد. میزان باقیمانده سم روی میوه خیار، در سمپاش الکترواستاتیک و اتومایزر معمولی به ترتیب با میانگین (‮‭1/82‬) و (‮‭1/7‬‭) ppm ‬اندازه گیری شد که در مقایسه با سمپاش با هد میکرونر و فرغونی بیشتر بود. بنابراین در مجموع با کاربرد سمپاش الکترواستاتیک میتوان حتی با کاهش میزان دوز مصرفی نتایج قابل قبول در کنترل بیماری گرفت بطوری که ضمن کاهش مصرف مخلوط سم، از دریفت آن نیز تا حد زیادی جلوگیری نمود و حتی با دوزهای پایینصتر نسبت به سمپاشی اقدام نمود. واژه های کلیدی: خیار، گلخانه، رورال تی اس، باقیمانده سم، الکترواستاتیک و میکرونر