مهردخت نجف پورنوایی
سعید دوازده امامی
کریم باقرزاده

به منظور جمع آوری، کشت و استقرار گیاهان دارویی نادر و در حال انقراض ایران به منظور احیا و حفاظت آنها سه گونه گیاه دارویی بنفشه معطر ‭Viola odorata‬، مشکک ‭Decrusia anetifolia ‬و پونه سای گسترده ‭Nepeta prostrate ‬که بعلت برداشت بی رویه برای اهداف دارویی، چرای مفرط دام و توسعه مناطق شهری در استان اصفهان در معرض تهدید قرار گرفته بودند، از رویشگاههای استان جمع آوری شده و مورد کشت و کار قرار گرفتند. موفقیت استقرار این گیاهان دارویی، نحوه تکثیر و مراحل رشد این گیاهان مورد بررسی قرار گرفت. برای اولین بار در استان این گیاهان در مزارع کاشته شدند. بنفشه از طریق انتقال نهال، کشت بذر و جدا کردن نهال های ریشه جوش، مشکک با کشت پاییزه بذر و نپتای پروستاتا با انتقال بوته از عرصه و کاشت بذر قابل تکثیر بود. از گلهای بنفشه اسانس گیری شد که مقدار بدست آمده فابل سنجش کمی نبود. از بذر های گیاه مشکک اسانس گیری شد. براساس نتایج بدست آمده میانگین اسانس بدست آمده از عرصه و مزرعه به ترتیب ‮‭1/6‬ و ‮‭0/8‬ درصد و اسانس بدست آمده از کل اندام هوایی در مرحله بذردهی در مزرعه ‮‭0/7‬ درصد و رنگ اسانس زرد روشن بود. اسانس گیری از اندام هوایی نپتا در مرحله گلدهی انجام شد که میزان کمی اسانس بدست آمده در این آزمایش از نمونه های گیاه از عرصه و مزرعه به ترتیب ‮‭1/6‬ و ‮‭0/8‬ درصد و رنگ اسانس زرد روشن بود. این اسانس ها برای آنالیز به موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع ارسال گردید که نتایج به مجری استانی اعلام نشده است.