علی سعید
یداله فرایدی
همایون کانونی
حسین مصطفایی
حسین صباغ پور
کاظم ستوده مرام
ارسلان بهزادی
مصطفی بهشتی

به منظور انتخاب ارقام نخود متحمل به سرما و تغییر زمان کشت از بهاربه پاییز، این تحقیق با مواد انتخابی از آزمایشات بین المللی متحمل به سرمای نخود(‮‭07‬‭-CICTN-‬‮‭09‬ ، ‭CICTN-‬،‮‭08‬ ‭CICTN)‬، به ترتیب با ‮‭23‬ ، ‮‭18‬ و ‮‭30‬ ژنوتیپ به مدت دو سال زراعی (‮‭1388-90‬) و آزمایش ‮‭2010‬‭-CICTN ‬با ‮‭41‬ ژنوتیپ نخود به مدت یکسال زراعی (‮‭1389-90‬) و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 2 تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. ژنوتیپ های مورد بررسی درسال اول و دوم اجرا، به ترتیب تحت تاثیر یخبندان 9- و ‮‭12‬- درجه سانتی گراد بدون پوشش برفی قرارگرفتند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که درآزمایشات ‮‭07‬‭-CICTN ‬و ‮‭09‬‭-CICTN ‬بین ژنوتیپ ها و شاهد حساس به سرما از نظر عملکرد دانه و درصد مقاومت به سرما، اختلاف بسیار معنی داری وجود داشت. درآزمایش‮‭07‬‭-CICTN ‬، ژنوتیپ ‭FLIP ‬‮‭133-03‬‭C ‬، ضمن داشتن عملکرد دانه ‮‭2135‬ کیلوگرم درهکتار وبا مقاومت به سرمای ‮‭78‬ درصد، درمقابل سرمای زمستان مقاومت نسبی از خود نشان دادند و به عنوان ژنوتیپ متحمل شناخته شدند. درآزمایش‮‭08‬‭-CICTN ‬، ژنوتیپ های ‭FLIP ‬‮‭84-02‬‭C ‬و ‭FLIP ‬‮‭68-03‬‭C ‬به ترتیب با عملکرد دانه ‮‭1619‬ و ‮‭1508‬ کیلوگرم درهکتار و با مقاومت به سرمای بیش از ‮‭74‬ درصد به عنوان ژنوتیپ های متحمل شناسایی شدند. درآزمایش‮‭09‬‭-CICTN ‬، ژنوتیپ های ‭FLIP ‬‮‭95-05‬‭C ‬و ‭FLIP ‬‮‭89-05‬‭C ‬به ترتیب با عملکرد دانه ‮‭2190‬ و ‮‭2111‬ کیلوگرم درهکتار و با مقاومت به سرمای بیش از ‮‭70‬ درصد و درآزمایش‮‭2010‬‭-CICTN ‬، ژنوتیپ های ‭FLIP ‬‮‭28-03‬‭C ‬و ‭FLIP ‬‮‭42-05‬‭C ‬به ترتیب با عملکرد دانه ‮‭1985‬ و ‮‭1704‬ کیلوگرم درهکتار و با مقاومت به سرمای ‮‭70‬ درصد به عنوان ژنوتیپ های متحمل شناسایی شدند. واژه های کلیدی : کشت پاییزه، نخود، ‭Cicer arietinum ‬، تحمل به سرما، ژنوتیپ، دیم