وحیدرضا قاسمی دهکردی
سعید سلیم پور
معین هادی قنوات

مدیریت صحیح عناصر غذایی خاک بمنظور افزایش تولید محصولات زراعی و باغی و رفع نیازصهای تغذیهصای جوامع انسانی در حال رشد، بدون آسیب رساندن به محیط زیست، لازم و ضروری است. تهیه نقشهصهای توزیع جغرافیایی عناصر غذایی خاک، به عنوان یک لایه اطلاعاتی ارزشمند، میصتواند به منظور مدیریت صحیح مزرعه و به صدست آوردن اطلاعات در مورد میزان این عناصر در خاک و نمایش چگونگی پراکنش آنها در سطح اراضی و در نتیجه نمایش کمبود یا بیشصبود این عناصر در گیاهان، دامصها و انسانصها به کار رود. طرح حاضر به منظور دستیابی به تصویر کلی از وضعیت پراکنش عناصر غذایی در خاکها، انتخاب هدفمند مکانهای مطالعاتی برای تحقیقات آینده بر روی عناصر غذایی و شناخت وضعیت عناصر غذایی در خاکهای زراعی کشور در اراضی تحت کشت آبی استان خوزستان انجام شد. برای انجام این طرح ابتدا یک پایگاه دادهای مکانی و توصیفی در محیط سامانه های اطلاعات مکانی‭(GIS ) ‬نرم افزار ‭ArcGIS ‬تهیه شد. در همین راستا، لایهصهای اطلاعات مکانی مانند مرز سیاسی استانها و شهرستانها، محدوده اراضی تحت کشت آبی، کاربری اراضی، مدل رقومی ارتفاع‭(DEM )‬، جاده ها، شهرها و محدوده مناطق مسکونی و ... به عنوان بانک اطلاعات مکانی پایه طرح، ایجاد و اطلاعات توصیفی مورد نیاز هر لایه اطلاعاتی به تفکیک تکمیل گردید. پس از بررسی مطالعات مشابه و مقالات مرتبط و همچنین تجزیه و تحلیل عوامل موثر در دامنه همبستگی مکانی عناصر غذایی مورد مطالعه و نیز آنالیز اقتصادی پروژه (بعنوان مثال تعیین تعداد نمونه برداری ممکن در عملیات زمینی و تخمین هزینه های آزمایشگاهی)، باتوجه به وسعت اراضی مورد مطالعه، فاصله دو کیلومتر برای نمونه برداری در این طرح مناسب تشخیص داده شد. سپس شبکه بندی 2 در 2 کیلومتر در عرصه های مورد مطالعه انجام شد و مختصات جغرافیایی محل تقاطع شبکه ها با استفاده از نرم افزار ‭Datatrac ‬به سامانه مکانیاب جهانی‭(GPS ) ‬انتقال داده شد. پس از انجام نمونه برداری، انجام تجزیه های آزمایشگاهی و تشکیل بانک اطلاعات مربوطه در محیط ‭GIS‬، اعداد پرت حذف گردیدند(اعدادی که بیش از چهار برابر انحراف معیار از میانگین فاصله داشتند به عنوان اعداد پرت در نظر گرفته شدند) و در نهایت میانیابی داده های موجود به منظور پهنه بندی آنها (نتایج آنالیز آزمایشگاهی عناصر ماکرو و سایر فاکتورها) به روش کریجینگ و وزنصدهی عکس فاصله‭(IDW ) ‬انجام و نقشه های پراکنش تهیه گردید. واژه های کلیدی: نقشه پراکنش- عناصر ماکرو- مختصات جغرافیایی - سامانه مکانیاب جهانی‭(GPS)- ‬سامانه های اطلاعات مکانی‭(GIS) - ‬پهنه بندی - وزن دهی عکس فاصله ‭(IDW)