بررسی و پایش تغییرات کمی وکیفی پوشش گیاهی در ایستگاه پخش سیلاب پلدشت

بهره وری از رواناب وسیلاب های سرگردان در مناطق خشک به عنوان مسیله اساسی و راه حل منطقی معضل کمبود منابع آبی برای احیا مراتع فرسوده و افزایش تولیدات کشاورزی توا م با تغذیه مصنوعی آبخوانها شناخته شده است . روشهای مختلفی جهت تغذیه آبخوان وجود دارد که یکی از آنها پخش سیلاب می باشد. اهداف مختلفی در این روش پیش بینی شده که از آن جمله، تغذیه سفره های آب زیر زمینی، اصلاح خاک و افزایش پوشش گیاهی می باشدپخش سیلاب به منظور افزایش پوشش گیاهی یکی از روشهایی است که از قدیم و بخصوص در رابطه با گیاهان زراعی کاربرد داشته است. در این راستا عملیات بیولوژیک طرح آبخوان پلدشت آذربایجان غربی در سطح ‮‭700‬ هکتار بعد از اتمام عملیاتی خاکی در سال ‮‭1376‬ با کشت درختان مثمر و غیر مثمر از جمله بنه ، آلبالو ، بادام ، سنجدو سرو خمره ای بر حسب سازگاری با موقعیت آب و هوایی ، بافت خاک ، ساختمان خاک و شرایط اکولوژیک آبخوان پلدشت شروع گردید..پوشش گیاهی به روش تلفیقی ترانسکت- کوآدرات مورد بررسی قرار گرفته و مقایسه داده بروش دانکن انجام شده است .پایش بیولوژیک نهالهای مثمر و غیر مثمر کاشته شده با اندازه گیری پارامترهایی مثل قطر یقه ، ارتفاع نهال،قطر تاج و پوشش درصد زنده مانی و عملکرد درختان مثمردرسال ‮‭82‬ شروع و تا سال ‮‭1385‬ به طول انجامید.در این تحقیق انتخاب نمونه های لازم برای اندازه گیری پارامترهای مورد مطالعه در نهالهای مثمر و غیر مثمر به نحوی که از هر گونه درختی حداقل‮‭30‬ نمونه معرف جامعه آماری مگر در گونه هایی که تعداد آنها کمتراز‮‭30‬ اصله بود که در آنها کل نهالهای کاشته شده مورد اندازه گیری ، به روش ردیفی سیستماتیک تصادفی انجام گرفت برای بررسی تاثیر پخش سیلاب بر تحولات کمی و کیفی پوشش گیاهی پخش سیلاب ایستگاه آبخوانداری پلدشت .درهر یک از عرصه ها به طور جداگانه 2 ترانسکت‮‭100‬ متری به فاصله ‮‭25‬ متری ازهمدیگردرجهت بزرگترین قطرودر هر ترانسکت ‮‭10‬کوادرات 1*1 متر مربعی به فواصل مساوی از همدیگر تعبیه شد. پارامترهای مورد نیاز از قبیل پوشش تاجی، تراکم ،زاد آوری برروی پلاتهایی که در طول ترانسکت درعرصه پخش سیلاب و شاهد مستقرشده بود در طی سالهای ‮‭1382‬ الی ‮‭1385‬ ا ندازه گیری وتولید نیز در‮‭10‬ پلات تصادفی بروش قطع وتوزین اندازه گیری و به ثبت رسیدمقایسه عوامل اندازه گیری شده طی سالهای ‮‭1382‬ الی ‮‭1385‬ بطور سالیانه و نهایتا" در یک دوره 4 ساله مورد ارزیابی قرار گرفت.درصد پوشش تاجی ، تراکم ، زاد آوری وتولید کل و پارامتر های مذکور گونه های کلاس ‭I ‬در عرصه آبگرفته در سال ‮‭85‬ نسبت به عرصه آبگرفته سال ‮‭1382‬ وعرصه آب نگرفته در سال ‮‭85‬ و عرصه شاهد ( خارج از آبخوان ) افزایش ازخود نشان می دهد. .پارامترهای مورد مطالعه در نهالهای مثمر و غیر مثمر در دو موقعیت زمانی (اوایل فصل رشدوآخر فصل زراعی ) اندازه گی ری و درصد زنده مانی آنها بصورت مشاهده ای ثبت شد. پارامترهای قطر یقه ، ارتفاع نهال و قطر تاج پوشش تیمار نهال بنه در سال ‮‭85‬ نسبت به سال ‮‭82‬ و شاهد بنه در سال ‮‭85‬ افزایش از خود نشان می دهد در طول دوره بررسی یعنی از سال ‮‭82‬ تا ‮‭85‬ از ‮‭45‬ نهال تیمار بنه 4 نهال ( 8 % ) خشکیده در حالیکه از نهالهای شاهد بنه از ‮‭30‬ نهال 5 ( ‮‭16/6‬ ) نهال خشکیده باقیمانده بطور نسبتا شاداب و بدون اینکه آفات وبیماری داشته باشند در عرصه به حیات خود ادامه می دهد با توجه به تجزیه وتحلیل داده های مذکور می توان گفت که گونه بنه کاملا باشرایط اکولوژیکی آبخوان پلدشت سازگار بوده است. تیمار وشاهد آلبالو در طی دوره بررسی یعنی از سال ‮‭82‬ تا ‮‭85‬کلا خشکیده وازبین رفتند . که دلیل آن عدم سازگاری گونه مذکور با شرایط اکولوژیکی آبخوان پلدشت می باشد . پارامترهای مورد مطالعه در تیمار سنجد در سال ‮‭1385‬ نسبت به سال ‮‭1382‬ وشاهد سنجد افزایش از خود نشان می دهد از ‮‭25‬ نهال تیمار سنجد 2نهال خشکیده و در حالیکه از‮‭20‬ نهال شاهدسنجد در طول دوره بررسی 4 نهال خشکیده و ‮‭16‬ نهال باقیمانده بطور شاداب و بدون اینکه آفات وبیماری داشته باشند در عرصه به حیات خود ادامه می دهدبا توجه به تجزیه وتحلیل داد های مذکور می توان گفت که گونه سنجدکاملا باشرایط اکولوژیکی آبخوان پلدشت سازگار بوده وپخش سیلاب در افزایش پارامترهای مورد مطالعه گونه مذکور بسیار مثبت می باشد . قطر یقه ، ارتفاع نهال و قطر تاج وپوشش در تیمار نهال بادام در سال ‮‭1385‬ نسبت به سال ‮‭1382‬ و شاهد بادام سال‮‭85‬ افزایش از خود نشان می دهد . از ‮‭85‬ نهال تیمار نهال بادام‮‭46‬نهال( ‮‭54‬ % ) و از ‮‭41‬ نهال شاهد بادام‮‭19‬ نهال(‮‭46‬ % ) خشکیده و بقیه نهال های باقیمانده با حالت ضعیف درحالیکه به بیماری شانکر و افات شته سبز مبتلا می باشند در عرصه به حیات خود ادامه می دهد . محصول نهالها بسیار کم واندک بوده که قابل اغماض می باشد . با توجه به تجزیه وتحلیل داد های مذکور می توان گفت که گونه بادام باشرایط اکولوژیکی آبخوان پلدشت سازگارضعیفی داشته وپخش سیلاب در افزایش پارامترهای مورد مطالعه گونه مذکور اثر بخش نمی باشد . پارامترهای مورد مطالعه در تیمار نهال سرو خمره ای در سال ‮‭1385‬ نسبت به سال ‮‭1382‬ و شاهد ‮‭85‬ افزایش ازخود نشان می دهند از ‮‭20‬ نهال تیمار سروخمره ای 6 نهال واز ‮‭15‬ نهال شاهد سروخمره ای 6 نهال خشکیده و بقیه نهال های باقیمانده با حالت ضعیف در عرصه به حیات خود ادامه می دهد . نتایج حاصل ا ز اندازه گیری پارامترهای مذکور نشان می دهد که در ختان بنه وسنجد ازنظر رشد و افزایش قطر یقه ، ارتفاع نهال و درصد زنده مانی بالای‮‭85‬ درصد نسبت به سایر نهالهای کاشته شده نتیجه بهتری دارند ، لذا با توجه به نتایج فوق مناسب ترین و سازگارترین ارقام در ختان مثمر و غیر مثمر ب رای کشت در عرصه آبخوان و شرایط مشابه به ترتیب بنه و سنجد پیشنهاد می شود.. کلید واژه ها: پایش، پخش سیلاب ، پوشش گیاهی، در ختان مثمر وغیر مثمر ، پلدشت، آذربایجانغربی