سعید یلقی
حسینعلی خوشباور رستمی
مریم جرجانی
عبدالمجید مرادلو
عبدالقیوم شافعی
علی مکرمی
محمد مظلومی
یوسف ایری
نوراله حسام

ماهی کفال خاکستری با نام علمی‭Mugil cephalus L. ‬یکی از گونه های ارزشمند در صنعت شیلاتی و آبزی پروری است که به تغییرات وسیع شوری و حرارت مقاوم بوده و قابلیت توسعه در اراضی لم یزرع استانهای شمالی و جنوبی و نقاط مرکزی کشور را داراست. بیومتری ماهیان در طی نمونه برداری ماهانه صورت گرفته و اطلاعات مربوط به طول کل و وزن کل به ترتیب با دقت 1 سانتی متر و گرم اندازه گیری و کلاسه های طولی و وزنی هر دو جنس نر و ماده نیز تعیین گردید. این مطالعه بمنظور فهم کارکرد فیزیولوژیک اندام تولید مثلی و روند رسیدگی جنسی ماهیان کفال خاکستری وارداتی از کشور هنگ کنگ در بهار ‮‭1372‬ و بکارگیری یافته های تحقیق در مدیریت تکثیر مصنوعی این گونه در شرایط کنترل شده، به انجام رسید. دمای روزانه آب و هوای محل نگهداری مولدین ثبت شد. بمنظور انجام مطالعات بافت شناسی و اندازه گیری هورمون های جنسی و متابولیت های کلسیم، کلسترول، تری گلیسرید و پروتیین کل پلاسمای خون از گنادهای جنسی ماهیان نر و ماده نمونه برداری و خون گیری بعمل آمد. رشد اووسیت و تخمک نیز با اندازه گیری قطر آنها با استفاده از لوپ مدرج روسی اندازه گیری شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که با کوتاه شدن طول روز، قطر تخمک با شتاب بیشتری افزایش می یابد و همچنین مقادیر هورمونهای جنسی استروییدی نظیر ‮‭17‬ بتا - استرادیول و ‮‭17‬ آلفا - هیدروکسی پروژسترون و میزان غلظت کلسیم پلاسمای خون نیز افزایش می یابد. مقادیر اندازه گیری شده کلسترول و تری گلیسیرید پلاسمای خون ماهی کفال خاکستری موید تغییرات فصلی کلسترول و تری گلیسیرید و نشانگر ذخیره سازی سریع طی تابستان و مصرف آن در طی مهاجرت پاییزه است. واژگان کلیدی: ماهی کفال خاکستری، متابولیت پلاسما، هورمون استروییدی جنسی، گمیشان