اباذر رجبی
حسنعلی شهبازی
عادل پدرام
محمدعلی جواهری
جمشید سلطانی
محمدمهدی امینایی
عبدالمجید خورشید
بابک بابایی
شیما شاهمرادی
سعید کتال

بیماری پوسیدگی ریزوکتونیایی ریشه و طوقه چغندر قند از بیماریهای شایع در اکثر مناطق چغندرکاری ایران می باشد. برای مبارزه با این بیماری خاکزاد استفاده از ارقام مقاوم در مزارع آلوده از اهمیت ویژه ای برخوردار است.در این تحقیق، تعدادی ارقام خارجی به همراه تعدادی از هیبریدهای داخلی در سال ‮‭1389‬ در شرایط آلودگی طبیعی در مزرعه مورد ارزیابی قرار گرفتند. ارزیابی ارقام در قالب یک آزمایش ‮‭36‬ رقمی با 3 تکرار در سه منطقه آلوده (تربت جام، کرمان و ارومیه) انجام شد. برای هر منطقه علاوه بر ارزیابی مقاومت، صفات کمی و کیفی نیز پس از برداشت آزمایشات اندازه گیری شد. پس از تجزیه و تحلیل داده ها و مقایسه عملکرد شکر و مقاومت، ارقام مناسب هر منطقه شناسایی شد. براین اساس، در آزمایش مشهد (تربت جام) تفاوت معنی داری بین ارقام از نظر عملکرد ریشه و عملکرد شکر وجود نداشت و هیچکدام از ارقام از این نظر نسبت به میانگین ارقام شاهد مقاوم برتری معنی داری نداشتند اما ارقام ‮‭20739‬‭-F-‬‮‭20699‬ ، ‭F ‬و ‮‭20726‬‭-F ‬از نظر آماری دارای میزان ناخالصی های کمتر و راندمان استحصال بالاتری نسبت به میانگین ارقام شاهد مقاوم بودند و در این میان، دو رقم ‮‭20699‬‭-F ‬و ‮‭20726‬‭-F. ‬دارای کمترین شاخص آلودگی (حدود یک درصد) نیز بودند. در مرتبه بعدی رقم ‮‭20694‬‭-F ‬قرار داشت که از نظر صفات کیفی و مقاومت به پوسیدگی نسبت به میانگین ارقام شاهد مقاوم برتری داشت. در آزمایش ارومیه تفاوت ارقام از لحاظ کلیه صفات بجز عملکرد ریشه غیرمعنی دار بود و فقط رقم ‮‭20694‬‭-F ‬توانست از نظر عملکرد ریشه نسبت به میانگین ارقام شاهد مقاوم برتری نشان دهد و در عین حال از کمترین شاخص آلودگی نیز برخوردار بود. در آزمایش کرمان به دلیل عدم یکنواختی در سبز و آلودگی شدید مزرعه امکان برداشت آزمایش و استنتاج آماری وجود نداشت. به علت عدم یکنواختی واریانس اشتباهات آزمایشی در دو منطقه مشهد و ارومیه، امکان تجزیه مرکب آزمایش ها فراهم نبود اما در مجموع فقط رقم ‮‭20751‬‭-F ‬توانست از نظر عملکرد برتری خود نسبت به ارقام شاهد مقاوم در میانگین دو منطقه را نشان دهد. واژه های کلیدی: ارقام، چغندر قند، مقاومت، ریزوکتونیا، ‭BNYVV