امیراصلان حسین زاده
داود حسن پناه
کیومرث ظفرمند

جهت تعیین میزان مصرف نیتروژن در رژیم های مختلف آبیاری برای سیب زمینی رقم مل ی ساوالان در سال های ‮‭1388‬ و ‮‭1389‬ آزمایشاتی در قالب طرح آماری کرت های یکبار خ رد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی که در آن کرت اصلی به اعمال قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد ‭(S) ‬سیب زمینی در سه سطح ‭:S‬1 : قطع آبیاری از زمان کاش تا زمان تشکیل غدهS2 : قطع آبیاری از شروع مرحل غده زایی تا شروع مرحله حجیم شدن S3 : بدون قطع آبیاری و کرت فرعی شامل میزان مصرف کود نیتروژن ‭(N) ‬در چهار سطح ‭(N‬0 : بدون مصرف کود نیتروژن، N1 : مصرف براساس آزمون خاک، N2 : مصرف %‮‭50‬ بیشتر از میزان توصیه آزمون خاک و N3 : مصرف %‮‭50‬ کمتر از میزان توصیه آزمون خاک) اختصاص یافته بود اجرا گردید. ازمایش با ‮‭12‬ تیمار در سه تکرار اجرا شد. هر کرت آزمایشی از چهار خط 4 متری و با تراکم بوته ‮‭25‬ ا ‮‭75‬ سانتی متر تشکیل شده و برای جلوگیری از تداخل اثرات تیمارهای کودی نیتروژن بین کرت ها دو خط نکاشت و بین تکرارها 3 متر فاصله در نظر گرفته شد. در طول دور رویش از صفات تاریخ کاشت، زمان رسیدن به %‮‭50‬ پوشش سبز، تاریخ شروع استولون زایی، تاریخ شروع غده بستن، تاریخ شروع حجیم شدن غده، تاریخ شروع دور رسیدگی، تعداد ساقه اصلی در بوته، (قطر ساقه اصلی در بوته، ارتفاع بوته، وزن غذه در بوته، تعداد غده در بوته، وزن متوسط غده در بوته، درصد غده های قابل فروش، عملکرد غده های قابل فروش، درصد غده های به قطر کوچکتر از ‮‭35‬ میلیمتر، درصد غده های به قطر ‮‭35-55‬ میلیمتر و درصد غده های به قطر بزرگتر از ‮‭55‬ میلیمتر یادداشت برداری بعمل آمد تجزیه واریانس مرکب دو ساله با استفاده از نرم افزار ‭MSTATc ‬براساس آزمون ‭F ‬انجام پذیرفت و براساس آزمون چند دامنه ای دانکن نسبت به مقایسه میانگین تیمارهایی که سطوح مختلف آنها از لحاظ صفات مورد نظر برای ارزیابی، اختلاف معنی داری نشان دادند. اقدام گردید. سطوح عامل اصلی زمان آبیاری ‭(S) ‬از لحاظ عملکرد کل غده، عملکرد قابل فروش، تعداد غده در بوته، وزن متوسط غده در بوته، درصد غده های به قطر کوچکتر از ‮‭35‬ میلی متر، درصد غده های به قطر بزرگتر از ‮‭55‬ میلی متر و درصد غده های قابل فروش، بجز تعداد غده در بوته که در سطح احتمال %5 معنی دار بود، بقیه در سطح احتمال %1 اختلاف معنی داری نشان دادند. و سطوح عامل فرعی میزان مصرف نیتروژن ‭(N) ‬نیز از لحاظ عملکرد کل غده، وزن غده در بوته، قطر ساقه اصلی در بوته و ارتفاع بوته در سطح احتمال %1 معنی دار و از لحاظ تعداد غده در بوته در سطح احتمال %5 معنی دار شدند. ازلحاظ عملکردکل غده تیمارهای 3 sو1 ‭s ‬به ترتیب به ‮‭37/07‬ و ‮‭35/15‬ تن در هکتار در کلاس ‭a ‬وتیمار 2 ‭s ‬با ‮‭29/75‬ تن در هکتار در کلاس ‭b ‬قرار گرفتند از لحاظ عملکرد قابل فروش تبمارهای 3‭s ‬و1 ‭s ‬به ترتیب با ‮‭26/66‬ و ‮‭26/17‬ تن در هکتار در کلاس ‭a ‬و تیمار 2 sبا ‮‭19/67‬ تن در هکتار در کلاس ‭b ‬قرار گرفتند. از لحاظ تعداد غده در بوته تیمار 2 sبا ‮‭11/11‬ غده در بوته در کلاس ‭a ‬و تیمارهای 3‭s ‬و1 ‭s ‬به ترتیب با ‮‭10/17‬ و ‮‭8/73‬ غده در بوته در کلاس های ‭ab ‬و ‭b ‬قرار گرفتند. در بین کرت های فرعی تیمار 2‭N ‬از لحاظ عملکرد کل غده (‮‭36‬ تن در هکتار)، وزن غده در بوته (‮‭921/6‬ گرم)، تعداد غده در بوته (‮‭10/66‬ عدد)، قطرساقه اصلی در بوته (‮‭8/37‬ میلیصمتر) و ارتفاع بوته (‮‭71/83‬ سانتیصمتر) بهترین تیمار کود نیتروژنه شناخته شد. کلمات کلیدی: رقم ملی ساوالان، تنش آبی، میزان مصرف نیتروژن، مراحل رشد فیزیولوژیکی غده سیب زمینی