حامد بهزادی پور - دانشجوی دکتری شهرسازی – دانشگاه فنی وین، اتریش

در جوامع امروزی برای دستیابی به توسعه پایدار شهری، محلات بنیادی ترین عناصر شهری و حلقه واسط بین شهر و شهروندان محسوب می شود. محله به عنوان کوچکترین واحد تقسیمات شهری و سلولهای تشکیل دهنده بافت شهری در نظام برنامه ریزی شهری نقش ویژه و خواصی را ایفا می نماید. محلاتی که در گذشته با ارائه خدمات روزمره مورد نیاز خود و با ایجاد نمادهای محله ای و ویژگی های خاص موجب نوعی هویت و احساس تعلق در ساکنین آن شده بود، به دلیل گسترش سریع و بدون مطالعه دچار دگرگونی و تغییرات عمده ای در ابعاد کالبدی – فضایی شده است که از تراکم ساختمانی می توان به عنوان یکی از مهمترین این عوامل نام برد. در این تحقیق، ابتدا ضمن معرفی مدل تحلیلی پژوهش و بیان مبانی نظری، شاخص های مورد نیاز مشخص گردیده و هرکدام مورد بررسی قرار گرفته و پس از تحلیل، راهبردها و پیشنهاداتی ارائه گردیده است.شاخص تراکم به همراه دیگر شاخص های مرتبط با آن (مانند ضریب سطح زیربنا، ضریب سطح اشغال، تعداد طبقات و...) نقش مهم و تعیین کننده ای در کیفیت سیما و منظر محلات شهری ایفا می کنند و بدلیل ماهیت رویت پذیری آنها نیاز به مدیریت و کنترل بیشتری است. رویکرد ریاضی برای تعیین تراکم، علی رغم ظاهر منطقی خود، نمی تواند مبنای عمل تعیین تراکم باشد. به این منظور تعیین آنها باید براساس شرایط محیطی و ویژگی ها و مقتضیات هر محل بطور مجزا تعیین شود. بدون شک در شناخت این ویژگی ها، مشارکت دادن شهروندان در مراحل تصمیم گیری و اجرا می تواند موثر واقع شود و مردم در سرنوشت محله خودشان شریک شوند. جهت دستیابی به رویکرد فوق ابتدا می باید مسولیت و وظیفه شهروندان و نحوه و سطح همکاری آنها مشخص و تعریف شود، در این راستا جهت تعیین تراکم ساختمانی مطلوب سه سطح محیط کالبدی فضایی، محیط ادراک حسی و محیط ادراک ذهنی مشخص گردید که بررسی محیط ادراک ذهنی کاملا به شهروندان محلی پیشنهاد شده است.مشارکت مدنی با استفاده از سازو کارهای تعامل تشکل ها و شوراها با شهروندان محقق می گردد. تشکل ها و اجتماعات محلی ای گروه های فرصت ساز برای دست گرفتن ابتکار عمل مدیریت محلی است

تراکم، تراکم شهری، سیمای محلات، مشارکت شهروندان