محمدرضا بابامحمدی - گروه شهرسازی مهندسین مشاور طرح و منظر
منیرالسادات شهابی - گروه شهرسازی مهندسین مشاور طرح و منظر
کوثر خبازیان - دانشجوی کارشناسی ارشد شهرسازی دانشگاه تهران

شهر تهران همانند اغلب شهرهای کشور با معضلی به نام بافت‌های فرسوده مواجه است. این بافت‌ها یا بخش‌های قدیمی شهرها بوده و با گذر زمان دچار فرسودگی و تنزل کیفیت و کارایی شده‌اند، و یا در دوران معاصر بدون رعایت اصول فنی معماری و شهرسازی شکل گرفته و از این رو با مسائل و مشکلات بسیاری روبرو هستند. این بافت‌ها به رغم تمامی نقاط ضعف و کمبودهایی که دارند، به عنوان جزئی از شهر، بخشی از جمعیت شهر را در خود جای داده‌اند. از این رو توجه به این نواحی و بهسازی و بازسازی آنها از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و امروزه مورد توجه بسیاری از مسئولان و متخصصان شهری قرار گرفته‌اند. از سوی دیگر، مداخله در بافت‌های فرسوده در واقع مداخله در زندگی مردمانی است که در آنها زندگی می‌کنند؛ از این‌رو عدم توجه به خواست‌ها و نیازهای آنها می‌تواند روند نوسازی را کند نماید. بر این اساس مدیریت شهری ناگزیر از به مشارکت گرفتن ساکنان این بافت‌ها در تصمیم‌گیری و اجرای طرح‌های بهسازی است. در سال‌های اخیر مباحثی چون مدیریت محله‌ای وارد ادبیات مدیریت‌شهری کشور شده است. در این الگو سعی می‌شود با ایجاد یک حلقه رابط میان مدیریت شهری، ساکنان و سایر ذینفعان و بکارگیری مشارکت آنان، اجرای طرح‌های شهری تسهیل و تسریع شود. لیکن نکته مهم در این میان شناخت صحیح زمینه‌های مشارکت مردم، چارچوب مدیریت محله‌ای، موانع و امکانات جلب مشارکت ساکنان و مواردی از این دست می‌باشد. در این مقاله تلاش شده براساس الگوی مدیرت محله‌ای، با مطالعه نمونه محله حسن‌آباد زرگنده در منطقه سه شهر تهران، ساختار بهینه‌ای برای بکارگیری مشارکت شهروندان در مدیریت محله و کاهش مسائل و مشکلات ناشی از فرسودگی بافت ارائه شود. بدین‌منظور با روش پیمایش میدانی و تکمیل پرسشنامه اطلاعات محله جمع‌آوری شده است. براساس یافته‌های این تحقیق، علیرغم اینکه زمینه‌های مشارکت در محله وجود دارد، فقدان سیستم اطلاع‌رسانی و عدم اعتماد مردم به مدیریت شهری از مهم‌ترین موانع اجرای طرح‌های بهبودبخشی بافت فرسوده است

بافت فرسوده، مدیریت محله‌ای، مشارکت شهروندان، محله حسن‌آباد زرگنده