نورعلی رجبی مظهر
حمید یارمند
کیوان صفی خانی
محمدرضا صادقی منش

بذور گیاهان خوشخوراک مرتعی و دارویی به غیر از خانواده ‭Papilionaceae ‬از قبیل خانواده ‭Apiaceae‬، ‭Chenopodiaceae‬، ‭Lamiaceae‬، ‭Asteraceae ‬هستند که همانند سایر گیاهان در معرض حمله آفات قرار دارند. در این میان آفات بذرخوار در زمره مهمترین گروه آفات گیاهان مرتعی و دارویی به شمار می آیند زیرا در بسیاری از موارد قسمت مورد برداشت و استفاده گیاه دارویی بذر آن می باشد. از طرفی بخصوص در طبیعت آسیب دیدن بذور توسط آفات باعث کاهش و در مواردی از بین رفتن قوه نامیه آنها می گردد که در نهایت زاد آوری و تکثیر طبیعی آن را دچار اختلال می نماید. براین اساس در طی سالصهای ‮‭1388-91‬ به مناطق مختلف استان، همزمان با خمیری شدن بذور از اوایل خرداد تا اواخر شهریور مراجعه گردید. غلاف حاوی بذور جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید، بذور در دمای آزمایشگاه داخل ظروف مخصوصی قرار گرفت. با کاهش رطوبت و خشک شدن بذور، آنها به ظروف مخصوص جداسازی و جمع آوری نمونه های حشرات از بذور انتقال داده شد. حشرات خارج شده از بذور در ویالصهای شیشهصای حاوی الکل اتیلیک(%‮‭70‬) قرار داده شد. با شمارش حشرات خارج شده و تعداد نیام و بذور داخل ظروف میزان درصد آلودگی هر گونه در هر منطقه محاسبه گردید. در این مطالعه از ‮‭36‬ گونه گیاه مرتعی از ‮‭28‬ جنس جمع آوری شده مجموعا ‮‭162‬ نمونه جمع آوری گردید و ‮‭44‬ نمونه از ‮‭55‬ گونه آلوده به عوامل بذرخوار بودند. در بیشتر موارد حشرات خارج شده از بذور آلوده متعلق به دو راسته ‭Hymenoptera ‬و ‭Coleoptera ‬بود. از این تعداد 6 گونه از راسته سخت بالپوشان شناسایی شد که شامل گونه های ‭Bruchidaeius glycyrrhizae ‬و ‭Spermophagus sericeus ‬از خانواده ‭Bruchidaeae ‬و گونه های ‭Gymnetron pascuorum ‬، ‭Rhinusa tetrum ‬،‭Mecinus labilis ‬، ‭Tychius squamulatus ‬و ‭Tychius sp. ‬از خانواده ‭Curculionidaeae ‬بود و گونه های زنبور بذرخوار از خانواده ‭Eurytomidae ‬و زنبورهای پارازیتویید در مرحله شناسایی می باشند. کلمات کلیدی: گیاهان مرتعی، آفات، بذرخوار، دشمنان طبیعی و همدان