نورعلی رجبی مظهر
وحیدرضا منیری
کیوان صفی خانی
محمدرضا صادقی منش

در مراتع ایران که گستره ی آن به بیش از ‮‭90‬ میلیون هکتار می رسد، بیش از ‮‭500‬ گونه ی گیاهی از خانواده ی ‭Papilionaceae ‬گزارش شده است که این گونه ها از مرغوبترین و با ارزش ترین گیاهان علوفه ای خوشخوراک دامی (نظیر یونجه های یکساله و چند ساله، ماشک، خلر، اسپرس و غیره) در کشور محسوب می شوند. ‮‭236‬ گونه لگوم با احتساب ‮‭164‬ گونه گون در ‮‭20‬ جنس در سطح مراتع استان همدان پراکنش دارند. گونه های متعددی از حشرات از بذور لگوم های مرتعی تغذیه نموده و مانع از جوانه زنی، تجدید حیات، زادآوری و استقرار این گیاهان در رویشگاه های طبیعی آن ها می شوند. براین اساس در طی سال های ‮‭1388-91‬ به مناطق مختلف استان، همزمان با خمیری شدن بذور از اوایل خرداد تا اواخر شهریور مراجعه گردید. نیام حاوی بذور جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید، بذور در دمای آزمایشگاه داخل ظروف مخصوصی قرار گرفت. با کاهش رطوبت و خشک شدن بذور،آن ها به ظروف مخصوص جداسازی و جمع آوری نمونه های حشرات از بذور انتقال داده شد. حشرات خارج شده از بذور در ویال های شیشه ای حاوی الکل اتیلیک (%‮‭70‬) قرار داده شد. با شمارش حشرات خارج شده و تعداد نیام و بذور داخل ظروف میزان درصد آلودگی هر گونه در هر منطقه محاسبه گردید. بدین ترتیب ‮‭25‬ گونه لگوم جمع آوری شده مجموعا ‮‭121‬ نمونه جمع آوری گردید و ‮‭59‬ نمونه از ‮‭15‬ گونه آلوده به عوامل بذرخوار بودند در بیشتر موارد حشرات خارج شده از بذور آلوده متعلق به دو راسته ‭Coleoptera ‬و ‭Hymenoptera ‬بود. از این تعداد نمونه 9 گونه از راسته سخت بالپوشان شناسایی شد که شامل ‭Bruchidius astragali ‬، ‭Bruchus affinis‬، ‭B. brachialis ‬، ‭B. hamatus ‬، ‭B. mirabilicollis ‬و ‭Paleoacanthoscelides gilvus ‬از خانواده ‭Bruchidae ‬و گونه های ‭Rhopalapion longirostre ‬، ‭Tychius squamulatus ‬و ‭Protapion sp. ‬از خانواده ‭Curcolionidae ‬بود و گونه های زنبور بذرخوار از خانواده ‭Eurytomidae ‬و دشمنان طبیعی پارازیتویید جمع آوری و در حال شناسایی است. کلمات کلیدی: لگوم مرتعی، آفات، بذرخوار، دشمنان طبیعی و همدان