علی اکبر رضایی طالشی
سعید علی موسی زاده
شعبانعلی نوروزی
عبدالرضا فروتن
هوشنگ رئیسیان

دارواش گیاهی است نیمه انگلی که از بافت پارانشیم درخت استفاده کرده و به دلیل رقابت با میزبان خود ضمن تاثیر بر کیفیت و شکل ظاهری درخت، خشکیدگی شاخهها و نابودی آنها را ببار می آورد. در جنگلهای شمال ایران نیز هر ساله تعداد زیادی از درختان مورد حمله دارواش قرار میگیرد. پژوهش حاضر نیز در سری کلیج کلای منطقه جنگلی سنگده با هدف بررسی خسارات وارده و عوامل فیزیولوژیکی متاثر از این آلودگی انجام پذیرفت. جمع آوری اطلاعات بصورت نمونه برداری نواری در سطح ‮‭200‬ هکتار صورت پذیرفت. در آزمایشگاه نیز اندازه گیری متابولیت های اولیه و ثانویه و عناصر معدنی بافت های مختلف درختان صدمه دیده و سالم به روشهای استاندارد انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که حدود ‮‭15‬ درصد از درختان منطقه مورد مطالعه با آلودگی دارواش مواجهه می باشند و بیشترین درختان آلوده شامل گونه های ممرز و انجیلی به ترتیب ‮‭48‬ و ‮‭34‬ درصد می باشند. بیشترین درختان آلوده در حاشیه جنگل یافت می شوند و شیب شمال شرقی دارای بالاترین درصد درختان آلوده به دارواش است. مقایسه کیفی درختان شامل شادابی و کیفیت تنه نشان داد که کیفیت درختان مورد هجوم دارواش نسبت به درختان سالم پایین تر و از اختلاف معنی دار برخوردار است. نتایج فیتو شیمی نشان داد که مواد فنلی موجود در بافت پوست و شاخه های گونه های کمتر آسیب دیده بالاتر از سایر گونه های موجود در منطقه می باشد. مقایسه مواد معدنی نیز نشان داد که مقادیر عناصر نیتروژن، فسفر، منیزیم و کلسیم در پوست و شاخه های درختان ممرز آلوده حد اقل بوده است. در مقابل مقدار پرولین بعنوان یک متابولیت ثانویه مقدار حداکثری را نشان داده است. واژه های کلیدی: دارواش، اکولوژی، درختان جنگلی، سنگده، ایران