جبرائیل تقی نژاد
رضا عادل زاده

چکیده : این پژوهش برای بررسی فنی واقتصادی تلفات برداشت کلزا در مراحل مختلف رسیدگی درواحد برش کمباین به صورت اسپلیت اسپلیت پلات درقالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال های ‮‭87-89‬ در منطقه مغان اجرا شد. کرت اصلی شامل تاریخ رسیدن (درصد قهوه ای شدن دانه ها) در سه سطح: الف-‮‭60‬ % ب-‮‭70‬ % و ج-‮‭80‬ % وکرت فرعی سرعت پیشروی در سه سطح: الف- 1‭/km/h‬5 ب-2‭/km/h‬5 و ج-‮‭5/3‬ ‭km/h ‬و کرت فرعی فرعی هد مخصوص کلزا درسه سطح: الف- مکانیسم شانه برش جانبی مکانیکی ب- مکانیسم شانه برش جانبی هیدرولیکی(حامد جویبار) ج- هیدرولیکی‭((Biso ‬ساخت اتریش بود. دراین تحقیق تلفات واحد برش در سه هد متداول کلزا در مراحل مختلف برداشت با سرعت پیشروی متفاوت اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد تلفات واحد برش در انواع هدها در سطح 1 % معنی دار بوده است. و هد مکانیکی با‮‭36‬)‮‭47/116‬ %5‭/kg/ha) ‬بیشترین میزان ریزش دانه از واحد برش کمباین را داشته و هدهای هیدرولیکی (حامد جویبار) و اتریشی‭((Biso ‬به ترتیب با‮‭28/4‬) ‮‭07/95‬ ‭kg/ha %) ‬و%‮‭13/4‬) ‮‭76/90‬ ‭kg/ha) ‬در کلاس بعدی قرار داشتند. همچنین نتایج نشان داد از نظر زمان برداشت تیمار ‮‭80‬ % با‮‭28/5‬)‮‭50/121‬ ‭kg/ha %) ‬بیشترین میزان ریزش دانه و تیمار ‮‭60‬ % با ‮‭84/3‬) ‮‭95/77‬ ‭kg/ha %) ‬کمترین میزان ریزش دانه از واحد برش کمباین را داشته است. منتهی به دلیل رطوبت بالای بذر برداشت با مشکل انجام می گرفت. بنابراین تیمار‮‭70‬ % با در نظر گرفتن کیفیت دانه استحصالی و تفاوت کم میزان ریزش بذر(حدود 5/%0) نسبت به مرحله سوم برداشت مناسبترین زمان برداشت بوده است. از لحاظ سرعت پیشروی کمباین، بیشترین میزان تلفات دانه با ‮‭89/4‬) ‮‭107‬‭/kg/ha‬‮‭75‬ %) مربوط به تیمار 3‭/km/h‬5 و سرعت پیشروی2‭/km/h‬5 و ‮‭1/5‬ به ترتیب با ‮‭63/4‬)‮‭101‬‭/kg/ha‬‮‭58‬ %) و‮‭25/4‬) ‮‭25/93‬ ‭kg/ha %) ‬درکلاس بعدی قرارگرفتند. و با افزایش سرعت پیشروی در هر مرحله از زمان برداشت میزان ریزش درواحد برش افزایش یافت. نتایج تحلیل اقتصادی نشان داد میزان درآمد ناخالص محصول در هدهای مذکور به ترتیب،‮‭13850 13832‬و‮‭13733‬ هزار ریال و سود خالص به ترتیب،‮‭8712 8699‬ و ‮‭8450‬ هزار ریال برآورد گردید. به عبارت دیگر اضافه درآمد خالص استفاده از هد هیدرولیکی ساخت داخل نسبت به هد مکانیکی و هیدرولیکی اتریشی به ترتیب ‮‭13/5‬ و ‮‭262/5‬ هزار ریال در هکتار بوده است. نتیجه کلی مقایسه فنی و اقتصادی هدهای مورد استفاده از لحاظ مقدار ریزش و درآمد نشان دهنده ارجحیت هد هیدرولیکی حامد جویبار نسبت به دو هد دیگر بود. واژه های کلیدی: تلفات برداشت ،کمباین، زمان برداشت و هدکلزا