علیرضا توکلی
هرمز اسدی
بهزاد حصاری
مهدی اکبری
محمدباقر مرادجانی
مراد عزیزالهی
شیرزاد دایی چینی
علی میرزایی

با توجه به نقش و تاثیر فراوان تک آبیاری بر بهبود عملکرد و شاخص بهره وری آب گندم و جو، بررسی جنبه های اقتصادی تیمارهای تک آبیاری اهمیت ویژه ای دارد و نمی توان فقط با اتکا به نتایج زراعی، مدیریت خاصی از تک آبیاری را توصیه کرد. علاوه بر این تعیین مناطق مستعد تک آبیاری که بیانگر سطح فراگیری تیمار برتر توصیه شده است و نیز شبیه سازی نتایج برای شرایط و مناطق مشابه راه را برای تعمیم نتایج باز می کند. لذا در این مطالعه، بر اساس داده ها و نتایج به دست آمده از طرح های مزرعه ای انجام شده و نیز جمع آوری اطلاعات از طریق تکمیل پرسشنامه ها در دو سایت هنام و مرک، این مفاهیم و اهداف مورد بررسی جامع و کامل قرار گرفت. مطابق با گزاره های مختلف تعریف شده برای تک آبیاری، میزان بارش، رواناب، بده جریان رودخانه ها، سراب ها و پایاب نهرها و نیز مشخصات طبیعی مناطق تحت پوشش دیم، مشخص شد که حدود ‮‭25‬ درصد اراضی بالادست حوضه کرخه امکان تک آبیاری بهینه را دارا بوده که سطحی بالغ بر هزار هکتار را شامل می شود. کاربرد نرم افزارهای ‭AquaCrop ‬و ‭Budget ‬در شبیه سازی جریان تولید پس از صحت سنجی آنها با داده ها و اطلاعات به دست آمده از مطالعات مزرعه ای نشان دهنده توانمندی و قابلیت های آنها به شما رفته و می توان بسیاری از اطلاعات که امکان جمع آوری و ثبت آنها وجود نداشته را استخراج و استنباط کرد. با تحلیل اقتصادی صورت گرفته مشخص شد که در منطقه هنام، برای گندم و جو دیم جایگزینی تیمار مدیریت برتر زراعی تحت شرایط تک آبیاری در زمان کشت توسط سایر تیمارها غیر اقتصادی و در منطقه مرک، برای گندم و جو دیم جایگزینی تیمار مدیریت برتر زراعی تحت شرایط تک آبیاری در بهار توسط سایر تیمارها غیر اقتصادی بوده است. زیرا در صورت جایگزینی سایر تیمارها بجای تیمارهای انتخابی در دو منطقه، کاهش در درآمد بیشتر از کاهش در هزینه خواهد شد. واژه های کلیدی: تک آبیاری، مدیریت زراعی، بهره وری آب، مزارع زارعین، ‭AquaCrop‬، تحلیل اقتصادی، پتانسیل آبیاری تکمیلی، حوضه کرخه