علی شمس - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان
خدیجه مهردوست - دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه روستایی دانشگاه زنجان

منابع طبیعی در جهان و نیز در کشور ما در سالهای اخیر با تهدیدات و خطرات بیشماری روبروشده است و آمارها بیانگر وضعیت نامناسب حفظ و توسعه منابع طبیعی به عنوان ثروت ملی کشور میباشند. با توجه ارتباط تنگاتنگ منابع طبیعی با بخش کشاورزی بخصوص در مبحث حفظ و ذخیرهسازی آبهای زیرزمینی و جلوگیری از فرسایش بیرویه خاکهای سطحی در سالهای اخیر مدیریت بهینه آبخیزداری مورد توجه سیاستگذاران و برنامهریزان کشوری قرار گرفته است. مدیریت آبخیزداری اثربخش نیز جزء از طریق مشارکت هدفمند و سازنده تمام بهرهبرداران و مردم روستایی در حوضههای آبخیز امکانپذیر نبوده و در این زمینه نیز مطالعات صورت گرفته حاکی از عدم مشارکت یا مشارکت ضعیف بهرهبرداران دارد. از اینرو مقاله حاضر که به روش مروری و با استفاده از بررسی منابع اسنادی و جستجوی منابع الکترونیکی صورت گرفته است، این موضوع را از ابعاد مختلف مورد تشریح قرار داده است. فراتحلیل مطالعات صورت گرفته در این تحقیق نشان میدهد که وضعیت مشارکت روستاییان در طرح های منابع طبیعی (و نیز آبخیزداری) ضعیف میباشد و از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر مشارکت بهرهبرداران میتوان به عوامل اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و فردی اشاره کرد. در پایان مقاله پیشنهاداتی برای افزایش موفقیت پروژه های آبخیزداری و آبخوانداری با توجه به نتایج حاصله ارائه شده است

منابع طبیعی، مدیریت بهینه آب، آبخیزداری، مشارکتبهرهبرداران