رضا عاشوری زاده - کارشناسی ارشد مهندسی نفت – بهره برداری و حفاری، دانشگاه آزاد اسلامی و

استخراج نفت و گاز از مخازن زیرزمینی همواره با تولید مقادیر نسبتاً زیادی آب موجود در مخزن همراه است. با افزایش میزان برداشت هیدروکربن از مخازن نفت و گاز ، مقدار آب همراه تولیدی نیز افزایش می یابد به طوری که می توان گفت حجم آب همراه تولیدی از مخازن به عنوان جزء جدانشدنی فرآیند بازیابی هیدروکربن ها ، در حوزه های نفتی با قدمت بیشتر به مراتب بالاتر از سایر حوزه های نفتی با عمر پایین تر خواهد بود. آب تولیدی به همراه سیالات هیدروکربنی علاوه بر هیدروکربن و ذرات جامد ، دارای شوری ، فلزات سنگین ، مواد رادیواکتیو و مواد آلی محلول فراوانی بوده که هرکدام از این مواد دارای اثرات شیمیایی و زیست محیطی مخرب زیادی می باشند. بنابراین نیاز به مدیریت پسماند آب همراه تولیدی از مخازن نفتی و گازی کشورهای نفت خیز جهان به ویژه ایران که مخازن نفتی آن نیمه دوم عمر تولیدی خود را سپری می کنند و دارای مقدار آب تولیدی بالایی می باشند ، در جهت دفع این آبهای زائد و حفظ محیط زیست امری کاملاً مهم و ضروریست. عواملی از قبیل نوع تکمیل چاه ، آب تزریقی به مخازن به منظور حفظ فشار مخزن ، میزان دبی تولیدی از چاهها و ... می توانند در میزان آب همراه تولیدی از مخازن هیدروکربوری مؤثر باشند. بدون تردید چنانچه این عوامل هنگام بهره برداری از یک مخزن هیدروکربوری به خوبی مدیریت و کنترل نشوند ، علاوه بر ضررهای اقتصادی که در اثر بالا رفتن هزینه تولید ایجاد می شود ، تاثیرات زیست محیطی قابل توجهی نیز در بر خواهد داشت. از طرفی بررسی های صورت گرفته بر روی چندین مخزن نفتی در جنوب غربی کشورمان نشان داده است که مواردی همچون جلوگیری از تشکیل و تولید آب همراه تولیدی در ته چاه ، تزریق مجدد این آب به مخازنی که با افت فشار طبیعی مواجه هستند و افزایش میزان مواد هیدروکربنی قابل تولید ، دفع آب همراه و کاهش آثار زیست محیطی مخرب آنها و ... از جمله مهمترین راهکارهای مدیریتی آب همراه می باشند. در این مقاله ابتدا به تعریف آب همراه تولیدی از مخازن نفت و گاز و ویژگی های آن می پردازیم. سپس با بررسی انواع آلودگی های حاصل از این آب ها به بیان روشهای مدیریتی مؤثر در دفع آنها و شرح راهکارهای مناسب زیست محیطی در این زمینه خواهیم پرداخت.

آب همراه ، راهکارهای زیست محیطی ، مخازن هیدروکربوری ، مدیریت پسماند