داریوش قربانیان - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان

از ویژگی های اقلیمی مناطق خشک ونیمه خشک ، وجود بارشهای نامناسب و نیز غیر قابل پیش بینی بودن دقیق آن از نظر کمیت , زمان و مکان آنها ، می باشد . با توجه به شرایط حاکم بر این مناطق ، استفاده از روش های مختلف پخش سیلاب اهمیت مضاعفی یافته است . روش های مختلفی برای بهره برداری از سیلاب وجود دارد که نقطه اشتراک همه آنها ، سازه های کنترل ، هدایت و مهار سیلاب است که در هر روش ،بنا به اهداف مورد نظر ، یک یا چند نوع سازه کارایی و اهمیت بیشتری می یابد . در این مقاله ضمن اشاره به برخی از روشهای مهم بهره وری از سیلاب همچون سیستم کلی پخش سیلاب (ابخوان داری), روش تغذیه مصنوعی, روش خوشاب و روش بندسار ، مهمترین سازه های به کار رفته در سیستم پخش سیلاب مورد ارزیابی قرار گرفت . زیرا در سیستم پخش سیلاب ، تنوع سازه ای بیشتر از سایر روش ها است . این سازه ها شامل بند های توری سنگ ( گابیونی ) ، بند های سنگ و ملاتی ، بتن خشک (کیسه چینی ) ، خاکریز ( متراکم ، نیمه متراکم وبدون تراکم ) ، ریپ رپ یا سنگ چینی بدون محافظ ، کانال های انتقال و کانال های پخش می باشد . با توجه به توع استفاده از این سازه ها ، مناسبترین عملکرد را سازه های سنگ و ملات و خاکریز نیمه متراکم برای کنترل و مهار سیلاب ، کانال های آبرسان برای هدایت سیلاب و بتن خشک به کار رفته در دروازه ها برای پخش سیلاب ، داشته است . سازه های توری سنگ ( گابیونی ) ، خاکریز های بدون تراکم ، سنگ چینی بدون محافظ و کانال های پخش عملکرد مناسبی نداشته و عملا سبب افزایش هزینه های ترمیم و نگهداری شده اند که می توان با جایگزینی سازه های مناسب و تغییر در طراحی کانال های پخش ، عملکرد آنها را به طرز چشمگیری افزایش داد

سازه ، کنترل و پخش سیلاب ، آبخوانداری ، استان سمنان