تعیین فاصله بحرانی کنش در پروژه های پخش سیلاب گربایگان فسا

یکی از نیازهای اساسی در طراحی پروژه های پخش سیلاب بررسی فاصله بحرانی شروع کنش بستر بر اساس هیدرولیک جریان و ارائه دستورالعمل تعیین فاصله کانالهای پخش در شرایط محیطی مختلف می باشد . نقش این کانالها کاهش قدرت کنشی جریان سطحی بوده و فاصله بین آنها باید به گونه ای طراحی شود که پارامترهای هیدرولیکی جریان قبل از رسیدن به آستانه فرسایش توسط خاکریز پائین دست کنترل گردد . از طرف دیگر در پروژه های پخش سیلاب عوامل مختلفی نظیر شیب اراضی، بافت خاک، پوشش گیاهی و مقاومت برش ی سطح خاک بر هیدرولیک جریان موثرند . هدف از این تحقیق بررسی هیدرولیک جریان و تعیین فاصله بحرانی کنش بستر در پروژه های پخش سیلاب و تعیین فاصله مناسب کانالهای پخش با توجه به ویژگیهای خاک در یکی از عرصه های مهم پخش سیلاب در گربایگان فسا بوده است . برای این منظ ور از یک دستگاه فلوم صحرایی از جنس آهن سیاه به طول 120 متر، عرض 0/4 متر و ارتفاع دیواره های 0/25 متری استفاده گردید . در این تحقیق سه آزمایش انجام گرفت و در هر آزمایش با شبیه سازی جریان سطحی به ارتفاع 0/1متر پارامترهای شدت جریان و عمق متوسط جریان در مقاطع عرضی متوالی بطور مستقیم اندازه گیری شده و سایر پارامترها نظیر سرعت متوسط و تنش برشی جریان با استفاده از معادلات موجود محاسبه گردیدند . همچنین با حفر نیمرخ خاک ویژگیهای لایه سطحی و مشخصات فیزیکی و شیمیائیلایه های مختلف اندازه گیری شد . نتایج این تحقیق نشان می دهد، خاک مورد آزمایش به صورت مطبق از سه لایه مجزا تشکیل شده است . بافت خاک شنی – لومی بوده و دارای درصد بالائی از شن ریز می باشد . همچنین پارامترهای هیدرولیکی جریان نظیرسرعت متوسط و تنش برشی جریان در امتداد شیب اراضی افزایش یافته است . روندتغییرات خطی و یکنو اخت نبوده بلکه متناسب با شیب و ضریب زبری بستر فلوم تغییر کرده است و مقدار آنها در فاصله 70 تا 100 متری از ابتدای فلوم حداکثر شده است . از طرف دیگر نمودار تغییرات عمق فرسایش و رسوب به طور جداگانه اندازه گیری شده است که در آن حداکثر عمق فرسایش در فاصله 70 متری از ابتدای فلوم به صورت پله ای کوتاه به عمق 3سانتیمتر(سرکانال)ایجاد شده است . بعبارتی پدیده فرسایش و رسوب هماهنگ با تغییرات پارامترهای هیدرولیکی جریان در بستر فلوم به طور پراکنده انجام شده است و محل وقوع حداکثر عمق فرسایش ( 70 متر از ابتدای فلوم)را می توان به عنوان فاصله بحرانی کنش در نظر گرفت و آنرا برای فاصله کانال های پخش در این خاک و شیب توصیه نمود.

Keywords:

پخش سیلاب , هیدرولیک جریان , فاصله بحرانی شروع کنش بستر و فاصله کانالهای پخش