نقش سازه های سنتی بهره برداری ازسیلاب در کنترل رسوب حوضه های آبخیز عمان و ماشکید

حوضه های آبخیز عمان و ماشکید واقع در بخشهای جنوبی و جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان، از جمله مناطقی هستند که سازه های سنتی و قدیمی بهره برداری از سیلاب در آن ها گسترش چشمگیری دارد. سامانه هایی به نام محلی خوشاب ودربند در مناطق کوهستانی مکران وسامانه ای به نامدگار در منطقه ی دشتیاری چابهار با قدمت چند هزار ساله وجود دارند که توسط آن ها سیلاب مهار و برای کشت غلات، صیفی جات و نخل مورد استفاده قرار می گیرد. هرچند هدف از ایجاد این سامانه ها بهره برداری از سیلاب و کشت سیلابی است، ولی نقش مثبت و بسیار ارزنده ای در حفاظت آب و خاک و کنترل رسوب حوضه ها ایفا نموده اند. با توجه به شرایط سی لخیزی و رسوب زایی منطقه، سازه های سنتی در طی سالیان متمادی ملیون ها تن رسوب را در خود کنترل نموده که به خاک زراعی و حاصل خیز تبدیل گردیده است. وجود مشکلاتی باعث تخریب بخش زیادی از این سامانه ها شده و تدریجاً به فراموشی سپرده می شوند این موضوع علاوه بر تشدید آثار ناشی از کمبود آب در منطقه، موجب فرسایش و هدر رفتن حجم عظیمی از رسوبات کنترل شده در این سامانه ها(خاک) می شود، که غالباً نیز به مخازن سدها منتقل م یگردند. در این مقاله اهمیت و نقش سامانه های سنتی بهره برداری از سیل و ارزش آن ها در کنترل رسوب حوض ههای یادشده مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد

Keywords:

سامانه های سنتی , سیلاب , رسوب , حوضه آبخیز , بلوچستان